Αρπακτικοί θεσμοί και έξυπνα πουλιά

“Βρέθηκα την Παρασκευή στο συνέδριο, με τίτλο "Η ανθρώπινη ανάπτυξη σε εποχές κρίσης: Επαναπροσέγγιση της κοινωνικής δικαιοσύνης”, στο οπόιο μίλησαν ο Ντάρον Ατζέμογλου και (λίγο) ο Αμαρτιγια Σεν. Κύριο θέμα του πρώτου η διαφορά των χωρών που πετυχαίνουν μακροχρόνια διατηρήσιμη ανατροφοδοτούμενη ανάπτυξη και εκείνων που μένουν πίσω, κάτι που ο Ατζέμογλου αποδίδει στην επικράτηση extractive οικονομικών και πολιτικών θεσμών (το μεταφράζω στην ουσία του ως "αρπακτικών" θεσμών), σε αντίθεση με τους συμμετοχικούς οικονομικούς και πολιτικούς θεσμούς, οι οποίοι επιτυγχάνουν μακροχρόνια και διατηρήσιμη ανάπτυξη.

Ήταν η σύνοψη του εξαιρετικού βιβλίου που συνέγραψε ο Ν. Ατζέμογλου μαζί με τον Τ. Ρομπινσον «Γιατί αποτυγχάνουν τα έθνη;».
Όπως εξήγησε ο Ατζέμογλου ο σχετικός διαχωρισμός δεν είναι μονοσήμαντος.
Μπορεί να υπάρχουν περιπτώσεις π.χ. που οι αρπακτικοί οικονομικοί θεσμοί συνδύαζονται με συμμετοχικούς πολιτικούς θεσμούς.
Αυτή άλλωστε ήταν κατά τη γνώμη μου και η περίπτωση της Ελλάδας της μεταπολίτευσης.
Είχαμε αρπακτικούς οικονομικούς θεσμούς (συντεχνίες, κομματικό-κρατική γραφειοκρατία, διαπλεκόμενα συμφέροντα, οικονομικά ολιγοπώλια, διεφθαρμένους συνεταιρισμούς, συνδικαλιστική νομενκλατούρα), αλλά το προϊόν της λειτουργίας των αρπακτικών θεσμών μοιράζονταν, άνισα μεν αλλά σε μεγάλη έκταση, μέσω του εξαιρετικά εκτεταμένου πελατειακού συστήματος.
Το σύστημα ζούσε με δανεικά και ευρωπαϊκές επιδοτήσεις μέχρι να καταρρεύσει το 2009.
Οι μετέπειτα κυβερνήσεις επιχειρούν να διατηρήσουν στο μέγιστο δυνατό βαθμό τον αρπακτικό χαρακτήρα των οικονομικών θεσμών (ιδίως τους πυλώνες του, που αφορούν τα κρατικοδίαιτα διαπλεκόμενα, τα ολιγοπώλια, την κρατικό-κομματική γραφειοκρατία).
Εκ των πραγμάτων όμως αναγκάζονται για να το διατηρήσουν αυτό χωρίς δανεικά, να αυξήσουν τρομακτικά τον αριθμό των οικονομικά αποκλεισμένων (άνεργοι, χρεοκοπημένοι, ανασφάλιστοι, απλήρωτοι του ιδιωτικού τομέα κ.λπ.).



Όπως είναι προφανές έτσι ούτε διατηρήσιμη ανάπτυξη πρόκειται να έρθει, ούτε πολιτική σταθερότητα. Απλώς όσο συνεχίζεται η απομύζηση, τόσο θα αυξάνεται ο αριθμός των αποκλεισμένων και ο πολιτικός κίνδυνος.
Γιατί όλο και μεγαλύτερες κατηγορίες από εκείνους που συμμετείχαν ως ήσσονος σημασίας τροχοί της αμάξης στα πελατειακά δίκτυα και αισθάνονταν συμμέτοχοι του συστήματος, θα ανακαλύπτουν ότι είναι στην πραγματικότητα "κρέας για τα (οικονομικά) κανόνια της υπερφορολόγησης".
Κι ως "έξυπνα πουλιά" πολλοί από αυτούς θα επιχειρήσουν να ξεφύγουν από την πραγματικότητα ψηφίζοντας την (ανέφικτη) επιστροφή στο παρελθόν.
Τι λείπει;
Ένα γνήσιο μεταρρυθμιστικό ρεύμα που να επιχειρήσει μια πραγματική βαθειά οικονομική και (ταυτόχρονα) πολιτική μεταρρύθμιση.
Με τρεις πυλώνες.
Αλήθεια, δικαιοσύνη και αποτελεσματικότητα.
Αλήθεια για την πραγματικότητα στην οποία βρισκόμαστε, συνειδητή προσπάθεια για δίκαιη διανομή των θυσίων και της παραγωγής και απόλυτη προσήλωση στην οικονομική και διαχειριστική αποτελεσματικότητα.
Με άθροιση των μεταρρυθμιστικών δυνάμεων (όχι την σημερινή πολυδίασπασή τους) και την μετάδοση ενός πραγματικά ελπιδοφόρου μηνύματος για το μέλλον αυτής της χώρας.
Μοιάζει μακρινό αλλά είναι τόσο αναγκαίο που μπορεί να είναι πολύ πιο κοντινό απο ό,τι φαντάζεστε.”

Δημοφιλείς αναρτήσεις