“ 'Γιατί οι γυναίκες δεν μπορούν να διαβάσουν τον χάρτη;', ρωτούσε στον τίτλο του ένα αμερικανικό βιβλίο, της ευπρόσδεκτης κατηγορίας των βιβλίων εκλαϊκευτικής επιστήμης, popular science.
Εδώ, της ιδεολογίας ειδικότερα του 'biology is ideology': ιδέες, συμπεριφορές ή προκαταλήψεις μας πάνε πίσω, αταβιστικά, στην βιολογική μας ιστορία, στην εποχή που οι άνδρες κυνηγούσαν έξω από την σπηλιά, με πρόταγμα επιβίωσης τον προσανατολισμό ώστε να γυρίσουν πίσω σε αυτή, και οι γυναίκες τακτοποιούσαν και συγύριζαν μέσα στην σπηλιά, με πρόταγμα επιβίωσης να συντηρηθούν οι τροφές ώστε να βγάλει η φαμίλια τον χειμώνα. Βγάλαμε πολλούς χειμώνες, η ανθρωπότητα, άρα θα δούλεψε το πρώτο εκείνο 'division of labour'...
Ναι, το άλλο κώλον του τίτλου του βιβλίου συμπλήρωνε η ερώτηση: 'και γιατί οι άνδρες δεν βρίσκουν τις κάλτσες τους;' Σας είναι, ομολογήστε οικεία η διαφορά: πανικός για τον άρρενα γράφοντα να τακτοποιήσει τον χώρο του - ρωτήστε την Ελίζα), αφήνει πίσω περισσότερο χάος από αυτό που ξεκίνησε να 'τακτοποιήσει'. Ενώ κάθε θήλυς συνοδηγός που δοκμάστηκε να διαβάσει το A to Z, το χάρτη του Λονδίνου, χρειαζόταν να γυρίσει το βιβλιαράκι ώστε η πορεία του αυτοκινήτου να συμφωνεί με την κατεύθυνση του χάρτη: αν πήγαινες νότια, ο χάρτης γυρνούσε ανάποδα ώστε ο νότος να πάει στο πάνω μέρος του βιβλίου...
Ανώτερο στάδιο στην... Δαρβίνια εξέλιξη το GPS για τις γυναίκες και για τον μελάμποδα γράφοντα η λύση του να φορεί μόνο μαύρες κάλτσες, και μάλιστα ίδιας κοπής κι υφάσματος. Κάπου θα βρώ μια μαύρη κάλτσα. Κι αυτό το 'κάπου' αοριστικοποιημένο, όχι το 'κάπου συγκεκριμένα' αλλά το 'κάπου οπουδήποτε'. Έχω βρει και κάλτσα στην θέση σελιδοδείκτη, αλλά μην το πείτε της Ελίζας.
Φοβού τον μονοκάλτσωτο!
Η μακρά εισαγωγή για να εκφράσω την απορία: γιατί στην Κύπρο κανείς δεν μπορεί να βρει τον προσανατολισμό του όπως, παραδοσιακά, το λέει κι η ίδια η λέξη; Δηλαδή, με αναφορά στα σημεία του ορίζοντα, βρίσκοντας την Ανατολή; Πάντα εκεί, αμετακίνητη, κι απέναντί της, όμοια οριστικά κι αμετακίνητα η Δύση. Ορίζοντας τον βιολογικό ορίζοντα του ηλιοτροπισμού, για όλα τα έμβια όντα που επιβιώνουν 'τρώγοντας ήλιο'. Κι έτσι, 'προσανατολίζουν' το είναι τους με αναφορά και συντεταγμένες την κίνηση του ηλίου. Ήλιος που λατρευόταν ως Θεός στην ηλιοκεντρική μας θρησκειολογία, Θεός που, στην πιο φιλοσοφημένη μας θρησκεία σήμερα, στον δυτικό ιδίως φωτοκεντρικό μας λογοκρατικό πολιτισμό, εκ μεταφοράς λατρεύεται ως Ήλιος: 'ο Ήλιος της Δικαιοσύνης', 'εγώ Ειμί το Φώς', κλπ.
Αλλά, Ήλιε μου Ήλιε μου, Βασιληά μου... Προς τα πού να πέφτεις; Ρωτείστε μια διεύθυνση, μια κατεύθυνση έναν οποιονδήποτε Κύπριο, στον δρόμο. Ευγενέστατα, ομολογουμένως, θα μπει στον κόπο να σας αναλύσει μια διεξοδική πορεία με όλα τα 'θα πάτε δεξιά, στα φανάρια θα στρίψετε αριστερά, και πάλι αριστερά, στα δεύτερα φανάρια δεξιά, κλπ κλπ' - άν έχετε μπορέσει να παρακολουθήσετε ή μπορείτε να συγκρατήσετε αυτό το φοξ τροτ των αριστεροδέξιων κινήσεων... Διότι, κι αν έχετε, ένα 'αριστεροδέξιο' στρίψιμο να έχετε μετρήσει λάθος, όλα τα δεξιά από κεί και πέρα θα έχουν γίνει αριστερά, κι αντίστροφα! Τζίφος. Θα βρεθείτε, πανικόβλητος... 'αλλού', στο αόριστο 'κάπου'. Τυχερός αν είναι αξιοθέατο, στην Ρώμη ίσως όπου οδηγούν όλοι οι δρόμοι, στην Ρηγαίνης, αν ρέκτης, καθώς πηγαίνεις!
Πιο μονοκάλτσωτοι, ακόμη οι φόβοι όταν, ως αφορμή του παρόντος, ρώτησα λόκατζη, καταδρομέα που προχθές ζητούσε κατευθύνσεις: 'ξέρεις πού είναι ο βορράς;' Δεν ήξερε. Αμάν. Από ποιά γεωγραφική κατεύθυνση υποτίθεται γυμνάζεται να μας προστατέψει ο στρατός μας; Ποιού βορρά κινδυνεύουμε να γίνουμε βορά;
Orient Express: προς Ανατολάς... Όθεν οι Μάγοι...
Πιο 'scout', μικρός εξερευνητής ο γράφων. Ρωτήθηκα τις προάλλες από Ολλανδό περιπατητή στο Γεώργιο, στον πάτο του ποταμού, όπου μελετούσα sub arboribus, κάτω από τα δένδρα: 'Πώς πηγαίνω στο Άγαλμα του Σολωμού;' Κέντρο αναφοράς του τα λεωφορεία, σκέφθηκα, και του απήντησα: 'Πάτε βορειοδυτικά ώσπου να βρείτε τα τείχη. Ακολουθήστε τα με ανατολική κατεύθυνση, και θα δείτε την στάση των λεωφορείων.' Δεν χρειάστηκε περισσότερα. Από την απουσία μύθου περιπλανώμενου Ολλανδού στην Κύπρο, σίγουρα βρήκε τον προσανατολισμό του.
Γιατί, στις μέρες μας, έχουν χαθεί τα σταθερά, ως προς τα σημεία του ορίζοντα, σημεία αναφοράς στον προσανατολισμό μας; Να φταίνε οι ρυμοτομημένοι δρόμοι... και τα φανάρια τους; Η εξαφάνιση του ηλίου πίσω από τα ψηλά μας κτίρια; Το περίπτερο στην γωνία που, αντικατέστησε την βιολογική μας ηλιοκεντρική αναφορά με την βιοτική αναφορά των τσιγάρων και των εφημερίδων; Το γεγονός ότι, στην διαφωτιστική Δύση, έχει αφαιρεθεί η επιμέλεια του νεκρού από την οικογένειά του, ώστε να μην αποφασίζουν εκείνοι πώς θα ταφεί με το βλέμμα προς την ανατολή της προσδοκώμενης ανάστασης;
Κι ο Καντ, που έδειξε τα τοπολογικά ασύμβλητα του χώρου με το παράδειγμα του αριστερού και του δεξιού χεριού; Ο Νεύτων που μαθηματικοποίησε σε μια χωρική ενότητα τον κόσμο, ορίζοντας μαθηματικά τις κινήσεις των ουρανίων σφαιρών ως ανάλογα της μάζας κι αντίστροφα ανάλογα της απόστασης; Κι ο Hobbes που 'αποποιήθηκε' την αριστοτελική έννοια της κίνησης ως ανάπτυξης της δυνάμει μορφής προς την τελικότητα και στάση της εντελέχειάς της, αντικαθιστώντας την με την μηχανική αντίληψη μιας 'πολιτικής της κίνησης', μιας ουδέτερης κι απρόσωπης κατά τόπον αέναης φοράς, όπως η φυσική κι ενστικτώδης, αλληλοκαταστροφικά ανταγωνιστική, ιδιοτελής φορά των ατομικοποιημένων 'μανιταριών' που συνιστούν και σήμερα το 'κοινωνικό' (;) σύμπαν του φιλελεύθερου, αποψιλωμένου από ταυτότητες και ρόλους ατομισμού της αρνητικής, identity blind, ελευθερίας;
Ίσως έτσι να χάθηκαν και τα ηλιοκεντρικά σταθερά σημεία αναφοράς στον προσανατολισμό μας. Βορράς και νότος να εννοούνται πιο πολύ με αναφορά στα εθνικά προϊόντα των χωρών και την θέση τους στο παγκόσμιο σύστημα κατανομής εργασίας, όπως το ερμηνεύει η πολιτική κι όχι η φυσική, πλέον, γεωγραφία του Immanuel Wallerstein και του Robert Harvey. Αλλά, ξεκινώντας από την εκάστοτε θέση μας, που νοηματοδοτεί το 'αριστερά και δεξιά', ώστε να καθοδηγούμαστε από τους προς τα αριστερά και τα δεξιά καθορισμούς μας. Ασταθείς κι εναλλασσόμενους, τόσο σαν χωρικοί οδοδείκτες, όσο, κι ακόμη περισσότερο, όταν πολιτικοποιημένοι. Όπως τώρα, με την συνδυασμένη στην καπιταλιστική αναδιάταξη της Κρίσης εξαφάνιση της μέσης τάξης.
Οπότε, με τον ειθισμένο κοινωνικοοικονομικό μας τόπο χαμένο κάτω από τα πόδια μας, οι νέες κατευθύσεις δείχτηκαν να είναι: των αριστερά διακείμενων περισσότερον και πιο ριζοσπαστικά στα αριστερά, ενώ των δεξιών περισσότερον, και φευ, προς τις πιο σκοτεινές εκδοχές της δεξιάς. Πώς το 46% της ελληνικής κεντροαριστεράς διοχετεύθηκε στο 35% της ριζοσπαστικής πολυσυνιστάμενης αριστεράς του ΣΥΡΙΖΑ; Πώς κινήθηκε δεξιώτερον ο Κουροπάτκιν της ελληνικής κεντροδεξιάς, με μέτρα ανισοκατανομής των συνεπειών της Κρίσης εις βάρος των κοινωνικώς υπό κάτω; Μικροκαμμύοντες, καταγγέλλεται, προς τας γαυγίζουσας Χρυσαυγάς;
Ρευστά τα πολιτικώς αριστεροδέξια, ευστρόφως πάντα τα πολιτικώς ευώνυμα και τα επιδέξια. Ο βορράς θα μένει πάντα εκεί. Ο ήλιος θα βγαίνει από εκεί που ζεσταίνει και τρέφει η ζωή, όθεν, στην ιστορία, τα μπαχάρια και τα μετάξια. Κι όπου θα κοιτούμε πεθαίνοντας. Ανάστασιν προσδοκώντες: αν και πότε και ίσως το θάμα. Με σίγουρο, όμως, τον προσανατολισμό. Στην αιώνια μας ακινησία...”
.gif)
.gif)
.gif)