Thessallloniki: Δύο λόγια για τον Γιάνη Βαρουφάκη

“Επί δύο ημέρες δεν έχει σταματήσει το τηλέφωνό μου να χτυπάει. Όλος ο κόσμος (κυριολεκτικά) θέλει να μάθει περισσότερα για τον Γιάνη Βαρουφάκη.

ThessTickets || μόνο τις τιμές ΔΕΝ απογειώνουμε

Αριστείδης Ν. Χατζής|| The Greek Crisis

Αναπληρωτής καθηγητής
Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών
στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Οι περισσότεροι δημοσιογράφοι που γνωρίζουν τις απόψεις μου περιμένουν από μένα να είμαι εχθρικός και καχύποπτος με το νέο Υπουργό.
Εντυπωσιάζονται όταν διαπιστώνουν ότι δεν είμαι.
Είμαι πολύ επιφυλακτικός και αρκετά απογοητευμένος. Αλλά όχι εχθρικός.
Θα βρείτε το γιατί στο τέλος αυτού του σημειώματος.
Προηγούνται μερικές προσωπικές ιστορίες.
Ο Γιάνης ήταν ένας από τους πρώτους συναδέλφους που με κάλεσαν στο σεμινάριό τους και μάλιστα όταν είχα πρωτοέρθει στην Ελλάδα (φρέσκος φρέσκος από το University of Chicago) και η καχυποψία εναντίον μου βρισκόταν στο ζενίθ. Ο Γιάνης ήταν η ψυχή πίσω από το εξαιρετικό διδακτορικό πρόγραμμα οικονομικής θεωρίας στο ΕΚΠΑ και αφού με άκουσε να παρουσιάζω την hard-core Chicago εκδοχή μου για τους θεσμούς, σχολίασε πολύ καλοπροαίρετα και με προσκάλεσε να διδάξω εκεί το μάθημά μου με τον τρόπο που θα ήθελα εγώ. Δυστυχώς δεν είχα χρόνο γιατί είχα ήδη δεχτεί την πρόσκληση του ΟΠΑ (ΑΣΟΕΕ).

Συνεχίσαμε να έχουμε μια πολύ αποσπασματική επαφή. Με πήρε 2-3 φορές τηλέφωνο να με καλέσει προσωπικά σε διαλέξεις που οργάνωνε. Με κάλεσε άλλη μια φορά σε ένα συνέδριο όπου το κοινό ήταν πολύ εχθρικό (to say the least). Ο Γιάνης ήταν όμως πάντα φιλικός, ευγενής, καλοπροαίρετος στην κριτική και άψογος οικοδεσπότης.

Όταν το περιοδικό Cogito αποφάσισε να κάνει ένα αφιέρωμα στην φιλοσοφία των οικονομικών η Βασιλική Κιντή το ανέθεσε στον Γιάνη. Η συγκεκριμένη ανάθεση, το συγκεκριμένο τεύχος και ο ίδιος ο Γιάνης δέχτηκαν καταιγισμό πυρών. Όμως δεν το ξεχνώ ότι ο Γιάνης με προσκάλεσε και πάλι (παρά τις μεγάλες διαφορές μας), να συμμετέχω στο αφιέρωμα. Δεν έκανε φυσικά καμία παρέμβαση και υποθέτω ότι μέρος των πυρών που δέχτηκε είχε να κάνει και μ’ αυτήν του την επιλογή.
Τι έχω να πω για την επιστημονική του αξία και τις απόψεις του;
Θα ξεκινήσω με μια ακόμα ιστορία. Το 2007 βρίσκομαι στο Yale όπου περνώ μέρος της εκπαιδευτικής μου άδειας. Σε ένα από τα περίφημα δείπνα του Στάθη Καλύβα γνωρίζω μερικά από τα μέλη του διδακτικού προσωπικού του τμήματος πολιτικής επιστήμης (κυρίως τον μεγάλο μαρξιστή οικονομολόγο John Roemer). Ένας συνάδελφος στη δική μου ηλικία περίπου, αφού συστηθήκαμε και μαθαίνει ότι εργάζομαι στο ΕΚΠΑ με ρωτάει απευθείας: «Γνωρίζεις τον Γιάνη Βαρουφάκη; Εξαιρετικός! Το βιβλίο του για τη θεωρία παιγνίων είναι ένα από τα αγαπημένα μου». Φυσικά συμφώνησα. Βέβαια η ελληνική έκδοση του ίδιου βιβλίου είναι ακόμα καλύτερη από την αγγλική. Όσες φορές δίδαξα θεωρία παιγνίων αυτό επέλεξα ως εγχειρίδιο παρά τις αντιρρήσεις μου σε πολλά σημεία.

Και ήρθε το 2010. Ο Γιάνης ακολούθησε έναν δρόμο πολύ διαφορετικό από εκείνο των περισσότερων καλών συναδέλφων του. Από την αρχή προσπάθησα να παρακολουθήσω την αρθρογραφία του. Ήταν εξαιρετικά δύσκολο γιατί τα κείμενά του ήταν πάρα πολλά και μακροσκελή (και από ένα σημείο και πέρα αναγκαστικά επαναλαμβανόμενα). Επιπλέον γιατί αυτό που πρότεινε το έβλεπα πολιτικά δύσκολο έως αδύνατο. Συνέχιζε όμως με δονκιχωτικό τρόπο μην χάνοντας καμία ευκαιρία συμμετοχής στο δημόσιο διάλογο. Βέβαια εγώ θα ήμουν ο τελευταίος που θα τον κατηγορούσε για overexposure και πολυλογία (ahem). Αλλά όπως συμβαίνει πάντα σ’ αυτές τις περιπτώσεις υπάρχει κίνδυνος να κάνεις απροσεξίες.

Αυτό τον οδήγησε στην απομόνωση. Οι περισσότεροι κορυφαίοι έλληνες οικονομολόγοι τον σνομπάρουν (για να το πω διακριτικά). Πάντως δεν είναι τόσο απομονωμένος όσο ίσως νομίζετε. Υπάρχουν πολλοί (κυρίως αμερικανοί δημοσιογράφοι και οικονομολόγοι) που τον αντιμετωπίζουν με συμπάθεια ή και θαυμασμό. Ακόμα και το editorial team του Bloomberg φαίνεται να τον βλέπει πολύ θετικά.

Αυτό που με απογοήτευε όμως πάντα στα κείμενα του Γιάνη ήταν η προσπάθειά του να αποφύγει να μιλήσει για μεταρρυθμίσεις.
Δεν μπορούσα να καταλάβω το λόγο.
Έκανε σαν μην βλέπει την αναγκαιότητα.
Το ίδιο έκανε και χθες.
Όταν ξεκίνησε το ξήλωμα των ελάχιστων μεταρρυθμίσεων της προηγούμενης κυβέρνησης ο Γιάνης πάλι κοίταζε αλλού.
Συνεχίζω να μην το καταλαβαίνω.
Προσπαθώ επίσης να καταλάβω τι νόημα έχουν όλες αυτές οι μονομερείς ενέργειες που ανακοινώθηκαν.
Προσπαθώ να καταλάβω τι νόημα έχει η προσέγγιση με την Ρωσία.
Υποθέτω ότι ο Γιάνης εφαρμόζει τακτικές σκληρής διαπραγμάτευσης που περιλαμβάνει κάψιμο γεφυρών και μπλόφες.
Νομίζω ότι αυτή η τακτική είναι λανθασμένη και υιοθετήθηκε επιπόλαια από τη νέα κυβέρνηση.
Αλλά πάλι εγώ δεν έχω τη δική τους πληροφόρηση.
Ούτε βέβαια γνωρίζω μέχρι που είναι έτοιμοι να φτάσουν.
Ελπίζω μόνο να μην καταλήξουν εκεί που αρκετοί εχθροί της Ελλάδας εύχονται εδώ και καιρό.
Όπως και να έχει εύχομαι στον Γιάνη ειλικρινά και ολόψυχα καλή επιτυχία.
Διότι αν αποτύχει αλλοίμονο μας.”