Σε μια φαινομενικά βιαστική κίνηση, στις 6 Νοεμβρίου ο Pena Nieto ακύρωσε την απόφαση που επέλεγε την κινεζική κοινοπραξία, το μοναδικό πλειοδότη για τη σύμβαση κατασκευής ενός σιδηροδρόμου υψηλής ταχύτητας μεταξύ της πόλης Κερετάρο και της Πόλης του Μεξικού. Η ανατροπή αυτή ήρθε μόλις τρεις ημέρες μετά την αναγγελία της ανάθεσης και την ίδια εβδομάδα στα μεξικανικά ΜΜΕ άρχισαν να διαρρέονται ισχυρισμοί ότι τουλάχιστον μία από τις μεξικανικές εταιρίες που συμμετείχαν στην κοινοπραξία, η Grupo Higa, φέρεται να έχει επικεφαλής στενό φίλο του προέδρου. Είναι επίσης ο ιδιοκτήτης ενός σπιτιού 7 εκατομμυρίων δολαρίων, που σχεδιάστηκε για την οικογένεια του προέδρου, ενώ φέρεται επίσης να έχει ωφεληθεί από συμβάσεις ύψους 652 εκατ. δολαρίων για πάνω από έξι χρόνια, την περίοδο που ο Pena Nieto ήταν κυβερνήτης της Πολιτείας του Μεξικού.
Οι αναπόδεικτοι ισχυρισμοί δεν συγκλονίζουν ιδιαίτερα τη μεξικανική κοινή γνώμη, που έχει εθιστεί στη διαφθορά που διαπερνά τα υψηλότερα επίπεδα της πολιτικής. Πράγματι, οι διαμαρτυρίες για τους θανάτους των 43 φοιτητών που εμπλέκουν το δήμαρχο στην Πολιτεία Γκερέρο και μια εγκληματική οργάνωση διακίνησης ναρκωτικών έχουν προστεθεί μόνο στη λίστα των θεμάτων του προέδρου στην οποία επιχειρείται ο έλεγχος των ζημιών. Σε μια προσπάθεια περιορισμού του φιάσκο για το σιδηρόδρομο, ο Pena Nieto έχει δώσει εντολή να επαναληφθεί η διαδικασία υποβολής προσφορών, αναφερόμενος αόριστα σε μια πρωτοβουλία ώστε οι διαδικασίες υποβολής προσφορών να γίνουν με μεγαλύτερη διαφάνεια. Με την προθεσμία υποβολής προσφορών για την ενέργεια να λήγει στα μέσα του 2015, είναι φυσικό να εγείρονται ερωτηματικά κατά πόσον οι μεταρρυθμίσεις που έχουν εφαρμοστεί μέχρι τώρα σε θεωρητικό επίπεδο θα οδηγήσουν σε αρκετή διαφάνεια, ώστε να δώσουν στις ξένες ιδιωτικές επιχειρήσεις την ευκαιρία, ή αν οι επιπρόσθετες ρυθμίσεις θα καταλήξουν να ανοίγουν περισσότερες διόδους στη διαφθορά όπου μόνο κρατικές επιχειρήσεις μπορούν να κινηθούν.
Η πολιτική και οικονομική ατζέντα πίσω από την κατεύθυνση του Μεξικού εναντίον της διαφθοράς είναι δικαιολογημένη: Η χώρα πρέπει να αντιστρέψει μείωση στην ενέργεια και χρειάζεται επενδύσεις και τεχνολογία από χώρες με πολύ αυστηρότερους νόμους για τη διαφθορά. Αν το Μεξικό πρόκειται να εξασφαλίσει με επιτυχία αυτές τις επενδύσεις, θα πρέπει να αποδείξει δημοσίως ότι έχουν γίνει πραγματικές αλλαγές, προκειμένου να ικανοποιηθούν στρατιές εταιρικών δικηγόρων που γνωρίζουν πολύ καλά τους νόμους των ΗΠΑ περί Πρακτικών Διαφθοράς και τη συναφή νομοθεσία.
Αλλά μπορεί στην πραγματικότητα η διαφθορά να παταχθεί ή μήπως απλά μεταλλάσσεται βάσει των σύγχρονων πολιτικών σχεδίων;Η Κίνα, για παράδειγμα, βιώνει τη μεγαλύτερη προσπάθεια καταπολέμησης της διαφθοράς από την εποχή του Μάο υπό τον πρόεδρο Xi Jinping, αλλά οι ρίζες αυτής της εκστρατείας μπορούν να αναχθούν αιώνες πίσω στην αυτοκρατορική κινεζική πολιτική εξουσία. Οι ιεραρχικές δομές της διοίκησης έχουν δημιουργηθεί από την κηδεμονία και το νεποτισμό στην άνοδο και την πτώση των δυναστειών που προσπαθούν να επικρατήσουν σε αυτή τη μεγάλη και «δυσκίνητη» χώρα. Ο Xi προσπαθεί να διατηρήσει την εικόνα του Κομμουνιστικού Κόμματος, ώστε η θεσμική επιρροή του να διαρκέσει πολύ πιο πέρα από την προεδρία του. Ομως, η ικανότητά του να επιβιώσει αυτής της αποστολής, όπως και κάθε άλλος από τους προκατόχους του, εξακολουθεί να στηρίζεται στην ικανότητά του να παίρνει με το μέρος του και να ανταμείβει τους συμμάχους του, ενώ να τιμωρεί όσους δεν συμμερίζονται το όραμά του.
Στην Τουρκία, οι αντίπαλοι του κυβερνώντος Κόμματος της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης, στο κίνημα Gulen προσπάθησαν μάταια να δυσφημήσουν τον πρόεδρο της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και τους συμμάχους του μέσα από κατηγορίες διαφθοράς. Τώρα, το κίνημα στέκεται ανήμπορο, έχοντας υποτιμήσει τις αντοχές της δύναμης του Ερντογάν στη βάση.
Σε μια χώρα τόσο πολιτικά και ιδεολογικά πολωμένη, όπως η Τουρκία, η στήριξη πρέπει να δημιουργηθεί σε χρόνο-ρεκόρ πριν φτάσει ο αντίπαλος. Και όταν μια κυβέρνηση είναι ο επικεφαλής του κόμματος που αναθέτει μεγάλα έργα υποδομής, υπάρχει πολύς χώρος να γεμίζει ο προϋπολογισμός με ρουσφέτια, από τη διαδικασία υποβολής προσφορών μέχρι την εκπόνηση περιβαλλοντικών μελετών για χορήγηση αδειών και συμβάσεων. Ο Ερντογάν έχει να αντιμετωπίσει σειρά από προκλήσεις στο μέλλον, οι οποίες μπορούν να αξιοποιηθούν από έναν αρκετά μεγάλο αριθμό αντιπάλων του. Αυτό όμως αποτελεί ένα λόγο παραπάνω για να χρησιμοποιεί το θεσμικό του ρόλο (βάρος) για να μονώσει τον εαυτό του με πολιτικούς και επιχειρηματικούς συμμάχους των οποίων η επιβίωση εξαρτάται από τον ίδιο.
Οι κατηγορίες για διαφθορά μπορούν επίσης να δώσουν αξιόλογα αποτελέσματα στα κόμματα της αντιπολίτευσης στο σωστό χρόνο και στο σωστό μέρος. Στην Ισπανία, ένα ριζοσπαστικό αριστερό κόμμα, το Podemos, έχει βιώσει μια τεράστια άνοδο στη δημοτικότητά του από την ίδρυσή του τον Μάρτιο, με κάθε σκάνδαλο διαφθοράς που σπιλώνει τα κυρίαρχα κόμματα της Ισπανίας να τροφοδοτεί ένα νέο κύμα υποστήριξης στην εκστρατεία κατά του κατεστημένου. Η δημόσια κατακραυγή για τη διαφθορά σε μέρη όπως η Αίγυπτος, η Τυνησία και η Υεμένη αντικατέστησε καθεστώτα στη λεγόμενη Αραβική Ανοιξη, αλλά τα νέα πρόσωπα ήρθαν με τις παλιές συνήθειες, μοιράζοντας πολιτικές χάρες σε φίλους, ανοικοδομώντας και εξασφαλίζοντας μια πολιτική βάση.
Το Μεξικό δεν είναι μόνο του. Ανεξάρτητα αν ο στόχος είναι η προσέλκυση επενδύσεων, η διατήρηση του κόμματος ως την οργανωτική αρχή του κράτους, να δημιουργήσει μια πολιτική κληρονομιά ή απλά να επιβιώσει, αυτό που η Δύση ορίζει ως διαφθορά -μαζί με τις εκστρατείες και τις μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούν στην καταπολέμησή της- είναι απλώς τα μέσα προς έναν πολιτικό στόχο ...”
.gif)