“ Ένα από τα γονιμότερα ρεύματα στην σύγχρονη οικονομική επιστήμη είναι στην αντίληψη μου αυτό της εξελικτικής οικονομικής. Κυρίως, διότι μας βοηθά να περάσουμε από μια στενή μηχανιστική αντίληψη του κόσμου σε μια οικοσυστημική, «ανοιχτή» και ολιστική αντίληψη, η οποία αναδεικνύει την αλληλεξάρτηση, την αυτοοργάνωση των συστημάτων, τον χρόνο, την ιστορία, την πιθανότητα, την δυνατότητα ανάδυσης του καινούργιου, ως ουσιώδη γνωρίσματα του όλο και βαθύτερα ενοποιούμενου κόσμου μας.[i]
Η εξελικτική οικονομική στηρίζεται στο εξελικτικό υπόδειγμα σκέψης. Ειδικότερα, εξελικτικό υπόδειγμα ονομάζεται το επιστημονικό μεθοδολογικό πλαίσιο στις κοινωνικές επιστήμες το οποίο προσπαθεί να εφαρμόσει στην μελέτη των κοινωνικοοικονομικών φαινομένων τις αρχές μελέτης που διέπουν και την εμφάνιση και την αναπαραγωγή των βιολογικών τύπων στο γήινο οικοσύστημα, μέσω των αρχών της γενετικής διαφοροποίησης και της φυσικής επιλογής. Στην δεκαετία του 1980, συγκεκριμένα, έλαβαν για πρώτη φορά ιδιαίτερη δημοσιότητα τα εξελικτικά μοντέλα επηρεασμένα από την συστημική θεωρία και την κυβερνητική. Έτσι προέκυψε μία τάση ερμηνείας της συστημικής αυτοοργάνωσης ως εφαρμογής των αρχών της εξέλιξης σε κάθε είδους συστήματα -και όχι μόνον τα βιολογικά.
Τα εξελικτικά οικονομικά είναι, πλέον, μέρος του κεντρικού κορμού της σύγχρονης οικονομικής επιστήμης [ii] διατηρώντας, όμως, αρκετά στοιχεία γόνιμης «ετεροδοξίας» εμπνευσμένα, κυρίως, από την εξελικτική βιολογία. Τα εξελικτικά οικονομικά μελετούν, ειδικότερα, τις σύνθετες κοινωνικοοικονομικές αλληλεξαρτήσεις: Τον ανταγωνισμό, την ανάπτυξη, τις διαρθρωτικές αλλαγές, μέσα σε ένα περιβάλλον μόνιμης έλλειψη πόρων, με ένα μεθοδολογικό πρίσμα, θα μπορούσαμε να πούμε, «ζωντανό», «βιολογικό». [iii] Τα εξελικτικά οικονομικά ασχολούνται, λοιπόν, με τη μελέτη των διαδικασιών που μετασχηματίζουν την οικονομία και την κοινωνία, με αναφορά τόσο στις επιχειρήσεις, όσο και στις βιομηχανίες, στην απασχόληση, στην παραγωγή, στο εμπόριο και στην διανομή, στην κοινωνική διαστρωμάτωση και στην κοινωνική κινητικότητα, μέσω των ενεργειών των διαφόρων παραγόντων δράσης/ παικτών μέσα στις δομές όπου αυτοί ενεργοποιούνται.
Αυτή η θεώρηση μας επιτρέπει να αντιληφθούμε και την ίδια την δυναμική της παγκοσμιοποίησης ως μια διαδικασία «βιολογικού τύπου», όπου οι διαστάσεις της «φυσικής επιλογής», της επιβίωσης, της ανάπτυξης και της αναπαραγωγής, τόσο των παικτών όσο και των δομών της, έχουν πάντοτε την κεντρική και κρίσιμη σημασία. Σε αυτήν την αναλυτική οτική και η καινοτομία μπορεί να γίνει αντιληπτή στην «οργανική» φύση της, ως μια αέναη εξελικτική διαδικασία.
Ειδικότερα, λοιπόν, τα εξελικτικά οικονομικά μελετούν και την αναγκαία ανάδυση της τεχνολογικής και θεσμικής καινοτομίας, με τη δημιουργία, δοκιμή, επιτυχία ή απόρριψη μίας ποικιλίας από ιδέες και εφαρμογές που προσφέρουν ισχυρότερο δυναμικό αξίας επιβίωσης, σε σχέση τις δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν για αυτές, όπως και σε σχέση με τις ανταγωνιστικές εναλλακτικές λύσεις.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το επίκεντρό τους μετατίθεται στις διαδικασίες μη-ισορροπίας που μετασχηματίζουν αδιάλειπτα την οικονομία από «τα μέσα της» (ενδογενώς). Οι διαδικασίες μετασχηματισμού με τη σειρά τους προκύπτουν από τις επιλογές των διαφόρων παραγόντων δράσης (παικτών), οι οποίες ποδηγετούν την δομική αλλαγή.
Νέοι δρόμοι, λοιπόν, στην οικονομική επιστήμη: Δρόμοι όλο και πιο αναγκαίοι για να καταφέρνουμε να καταλαβαίνουμε το πώς μετεξελίσσεται ταχύτατα και αδιάκοπα η πραγματικότητα που βιώνουμε… ”
[i] Stephen Toulmin (1992) Cosmopolis: The Hidden Agenda of Modernity, Chicago: The University of Chicago Press. || Stephen Toulmin (1985) The Return to Cosmology: Postmodern Science and the Theology of Nature, University of California Press.
[ii] Daniel Friedman (1998) Evolutionary economics goes mainstream: A review of the theory of learning in games, Journal of Evolutionary Economics, Volume 8, Issue 4, σσ. 423–432. || Daniel Friedman (1998) On Economic Applications of Evolutionary Game Theory, Journal of Evolutionary Economics, 8: 15-43. || NA NA (author), Steven N. Durlauf (editor), Lawrence E. Blume (editor) (2008) The New Palgrave Dictionary of Economics, 2η έκδοση, Palgrave Macmillan · βλέπε, μέσα: Ulrich Witt (Εvolutionary economics).
[iii] Geoffrey M. Hodgson (1996) Economics and Evolution: Bringing Life Back Into Economics, University of Michigan Press.
.gif)