Τα τελευταία χρόνια, για την Ευρωπαϊκή οικονομία και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της (Μμε), φαίνεται να πνέει ένας νέος άνεμος συγκρατημένης αισιοδοξίας. Η φάση αναδιάρθρωσης του παγκόσμιου καπιταλισμού που εκκίνησε το 2008, ακόμα δεν έχει ολοκληρωθεί, αλλά κάποια ουσιώδη σημάδια που προδιαγράφουν μια «νέα φυσιολογική κατάσταση» φαίνεται να ξεπροβάλλουν προοδευτικά.
Η κατάσταση φυσικά παραμένει ακόμα σχετικώς ρευστή και διφορούμενη για την ευρωπαϊκή οικονομία ως σύνολο: Μια νέα σταθερή και ισχυρή φάση ανάπτυξης δεν φαίνεται να έχει ακόμα εγκαθιδρυθεί. Αλλά η σχετική αισιοδοξία για το μέλλον είναι όντως βάσιμη…
Για την Ελληνική οικονομία, όμως, και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις της, αντίστοιχα, τα πράγματα δεν φαίνονται καθόλου εύκολα κι αντιστοίχως ευεπίφορα, δυστυχώς…
Σύμφωνα με το Ενημερωτικό δελτίο του SBA- «Small Business Act»[i], ήδη από το 2015, όσον αφορά την Ελλάδα, οι ελληνικές Μμε εξακολουθούσαν να πλήττονται βαριά από την πρωτοφανή οικονομική ύφεση. Εκτιμάται, δε, ότι η απασχόληση στις ελληνικές Μμε μειώθηκε κατά περισσότερο από 450 000 άτομα μεταξύ του 2008 και του 2014, ενώ το σύνολο των ανέργων ανέρχεται σε περίπου 1,8 εκατομμύρια το 2014. (βλ. Διάγραμμα)
Η συνολική προστιθεμένη αξία μειώθηκε κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου κατά 33%. Το 2013, άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια μιας πιθανής ανάκαμψης. (βλ. Διάγραμμα )
Σύμφωνα με αυτήν την παλαιότερη έκθεση, μεταξύ του 2013 και του 2014 ο αριθμός των εργαζομένων στις ΜΜΕ αυξήθηκε, αν και ελάχιστα, για πρώτη φορά από την έναρξη της κρίσης. Οι πρώτες προβλέψεις σε αυτήν την έκθεση για το 2015 και το 2016 έκαναν λόγο για μέτρια ανάπτυξη, τόσο σε επίπεδο απασχόλησης στις ΜΜΕ όσο και σε επίπεδο προστιθεμένης αξίας. Ωστόσο,σημειωνόταν πως, λόγω των εν εξελίξει συζητήσεων σχετικά με το πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής της χώρας, οι προβλέψεις για την Ελλάδα είναι περισσότερο αβέβαιες από ό,τι για οποιαδήποτε άλλη χώρα της ΕΕ. Και, δυστυχώς, στα χρόνια που ακολούθησαν τα πράγματα παρέμειναν επαρκώς άτονα και απογοητευτικά καθώς οι «ηρωικές διαπραγματεύσεις» της κυβέρνησης Τσίπρα-Βαρουφάκη το 2015 οδήγησαν σε τεράστια ζημιά για την οικονομία μας, ανακόπτοντας δραστικά κάθε άνεμο σχετικής αισιοδοξίας…
τα προβλήματα δεν τα λες και χθεσινά…
Φυσικά το προφίλ της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα, μέσα από όλες τις σχετικές εκθέσεις, αποδεικνύεται ξεκάθαρα δομικά ανεπαρκές σε παραδοσιακούς όρους: τα προβλήματα δεν είναι χθεσινά…
Σχεδόν σε όλους τους τομείς, οι επιδόσεις της ελληνικής επιχειρηματικότητας παραμένουν αρκετά κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ. Στους τομείς αυτούς περιλαμβάνεται η «δεύτερη ευκαιρία» (που εξασφαλίζει ότι παρέχεται γρήγορα δεύτερη ευκαιρία σε έντιμους επιχειρηματίες που κηρύσσουν πτώχευση), η πρόσβαση στη χρηματοδότηση, οι δεξιότητες και η καινοτομία, καθώς και η διεθνοποίηση. Συνολικότερα, όλες οι συναφείς εκθέσεις διαπιστώνουν πως δεν υπάρχει ούτε ένα δομικό πεδίο στο οποίο οι σχετικές επιδόσεις της Ελλάδας να είναι καλύτερες από τον μέσο όρο της ΕΕ: Πουθενά…
Ωστόσο, από το 2008 η χώρα έδειχνε να έχει σημειώσει μια κάποια πρόοδο σε ορισμένους τομείς της SBA, με αποτέλεσμα να πλησιάζει κάπως την υπόλοιπη ΕΕ, και συγκεκριμένα στους εξής τομείς: Ενιαία αγορά, δεξιότητες και καινοτομία, διεθνοποίηση και «ανταπόκριση» της δημόσιας διοίκησης. Όμως, στους τομείς της πρόσβασης στη χρηματοδότηση και της «δεύτερης ευκαιρίας», η Ελλάδα συνέχισε να χάνει έδαφος: Ιδίως, δε, όσον αφορά την πρόσβαση στη χρηματοδότηση, όπου κατατάσσεται στην τελευταία θέση μεταξύ των χωρών της ΕΕ τα πράγματα είναι και παραμένουν εντελώς απογοητευτικά.
Με δυο λόγια, όλα δείχνουν πως η τρέχουσα κρίση έχει ήδη αποτυπωθεί με σκληρό δομικό τρόπο πάνω στην οικονομία μας και πάνω στον παραγωγικό ιστό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μας. Οι παραδοσιακές δομικές ατέλειες του περιβάλλοντος της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας φαίνεται πως όχι μόνον δεν θεραπεύτηκαν τα τελευταία χρόνια αλλά και όποια προσπάθεια βελτίωσης φάνηκε να επιτυγχάνεται μέσα στα πρώτα χρόνια της κρίσης φαίνεται να διασπαθίσθηκε μετά την εντελώς απογοητευτική χρονιά του 2015….
Και τι μπορούμε να κάνουμε;
Η εκτίμηση μου είναι πως μόνον ένας δρόμος υπάρχει για την σχετικά γρήγορη ανόρθωση της μικρομεσαίας επιχειρηματικότητας και του παραγωγικού ιστού στην Ελλάδα: Δραστικές δομικές μεταρρυθμίσεις και βελτιώσεις του επιχειρηματικού περιβάλλοντος. Αλλιώς, δεν…
Οφείλουμε να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον δραστηριοποίησης πραγματικά ευρωπαϊκού επιπέδου για τις επιχειρήσεις μας, επιτέλους. Και αυτό είναι ευθύνη συγχρόνως και του πολιτικού αλλά και του επιχειρηματικού κόσμου της χώρας μας. Και του δημόσιου αλλά και του ιδιωτικού τομέα της, μαζί.
Και για ένα να είστε σίγουροι: Για όσο θα βρισκόμαστε πίσω στις δομικές παραμέτρους του επιχειρείν σε σχέση με όλους τους ευρωπαίους εταίρους μας, ας μην έχουμε την ψευδαίσθηση πως θα μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε μια κοινωνία και ένα βιοτικό επίπεδο ευρωπαϊκού επιπέδου για εμάς και τα παιδιά μας, εδώ στην Ελλάδα.
[i] Ενημερωτικό δελτίο SBA 2015 — Ελλάδα
Η πρωτοβουλία «Small Business Act» (SBA) αποτελεί την εμβληματική πρωτοβουλία πολιτικής της ΕΕ για την υποστήριξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (ΜΜΕ). Περιλαμβάνει μια σειρά μέτρων πολιτικής που διαρθρώνονται γύρω από 10 αρχές, οι οποίες κυμαίνονται από την επιχειρηματικότητα και την «ανταπόκριση της δημόσιας διοίκησης» έως τη διεθνοποίηση.
