“Διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην αξιέπαινη επιδίωξη του ατομικού συμφέροντος και στην καθαρή απάτη δεν είναι πάντα εύκολο να υπάρξει. Από την πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, είδαμε ξεκάθαρα πως αρκούν λίγοι άπληστοι με χαλαρή συνείδηση στις καίριες θέσεις, για να γονατίσει το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα.
Οικονομολόγος, Πανεπιστήμιο Πειραιά
Χρηματιστηριακός αναλυτής | e-mail επικοινωνίας
Το θέμα είναι κυρίως διδακτικό και αναμφίβολα ενδιαφέρον. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Long Term Capital Management, που έφτασε κάποια στιγμή να είναι το κορυφαίο σε μέγεθος κεφάλαιο αντιστάθμισης κινδύνου (hedge fund) στον κόσμο.
Η πορεία
Η εταιρεία έφθασε σε αυτό το μέγεθος χάρη στην μεγάλη φήμη των συντελεστών της. Ο ιδρυτής ήταν ο πρώην επικεφαλής προϊόντων σταθερού εισοδήματος της Salomon Brothers, ο John Meriwether. Αναγκάστηκε να φύγει από την Salomon, μετά από την ανάμιξή του σε ένα σκάνδαλο κρατικών ομολόγων.
Επίσης προσέθεσε δύο από τους πρωτοπόρους της οικονομικής θεωρίας, που εκείνη την περίοδο θεωρούνταν οι πλέον ειδικοί στα παράγωγα. Τον Myron Scholes και τον Robert Merton. Λίγα χρόνια αργότερα θα μοιραστούν το βραβείο Νόμπελ Οικονομικών Επιστημών.
Για τέσσερα χρόνια, τους φθονούσαν όλοι στην Wall Street. Είχαν καταφέρει αποδόσεις άνω του 40% το χρόνο, χωρίς αστάθεια, χωρίς αξιοσημείωτες περιόδους με ζημιές, φαινομενικά χωρίς κίνδυνο. Ήταν ό,τι καλύτερο είχε να επιδείξει η σύγχρονη επιστήμη στον χώρο.
Όλοι συμμετείχαν με ενθουσιασμό, χάρη στις εντυπωσιακές ετήσιες αποδόσεις LTCM του 43% το 1995 και 41% το 1996. Αυτό ήταν το καθαρό κέρδος για τους επενδυτές. Η διαχείριση έπαιρνε επιπλέον 27% ως αμοιβή.
Οι επενδυτές έπρεπε να πληρώσουν τουλάχιστον 10 εκατομμύρια δολάρια για να έχουν δικαίωμα συμμετοχής. Δεν είχαν τη δυνατότητα να αποσύρουν τα χρήματα για τρία χρόνια, ή ακόμη και να ενημερωθούν για τους χρηματιστηριακούς τίτλους που τοποθετούνταν τα χρήματα τους.
Τα αίτια της πτώσης
Το 1998 η κρίση στη Ρωσία μετά την βαριά υποτίμηση του νομίσματός της και την αδυναμία πληρωμής των χρεών της, οδήγησε στην εκτόξευση των τιμών των κρατικών ομολόγων και σε ελεύθερη πτώση των εταιρικών ομολόγων.
Ακόμα και στην αρχή της ασιατικής κρίσης του 1997 τα μοντέλα δουλεύανε μία χαρά, προσφέροντας στους επενδυτές απόδοση 17%. Όμως λύγισαν τον Αύγουστο του 1998, όταν υπολόγιζαν λανθασμένα ότι η καθημερινή έκθεση σε ρίσκο, δηλαδή το συνολικό ποσό που θα μπορούσαν να χάσουν, ήταν 35 εκατομμύρια. Τον ίδιο μήνα, εμφανίστηκε ζημιά 550 εκατομμυρίων δολαρίων σε μια μόνο ημέρα.
Την πτώση της Long Term Capital, πολλοί την απέδωσαν σε έλλειψη ρευστότητας. Σε συνθήκες πανικού οι αγορές ωθούν τα περιουσιακά στοιχεία κάτω από την εύλογη αξία. Το μοιραίο λάθος τελικά δεν ήταν στα μαθηματικά μοντέλα. Θα μπορούσαν να ξεφύγουν με λιγότερες απώλειες. Το πρόβλημα ήταν πως τους πρόδωσε το μέγεθός τους. Αν προσπαθούσαν να πουλήσουν, αυτό θα μείωνε τις τιμές περαιτέρω στις υπόλοιπες συμμετοχές τους.
Η σύσκεψη για την σωτηρία
Το πρόβλημα της Long Capital εξαπλωνόταν στη Wall Street. Επειδή θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια συστημική κατάρρευση, ο τότε πρόεδρος της Federal Reserve Bank της Νέας Υόρκης, στις 22 και 23 Σεπτεμβρίου του 1998 κάλεσε τους επικεφαλής των μεγάλων εταιριών της Wall Street, μαζί με ανώτερους τραπεζίτες από την Ευρώπη.
Τελικά υπό τον φόβο του χάους, 14 τράπεζες συμφώνησαν να διασώσουν την Long Term επενδύοντας 3,65 δισεκατομμύρια δολάρια. Μέσα σε λίγες εβδομάδες, η ηρεμία επέστρεψε στις αγορές και η κρίση πέρασε.
Η αδυναμία των μαθηματικών μοντέλων
Η αδυναμίας αποπληρωμής των δανείων της Ρωσίας προκάλεσε αναστάτωση και εκρηκτική άνοδο των spreads, με αποτέλεσμα τεράστιες απώλειες. Τα μαθηματικά μοντέλα αποδείχτηκε πως δουλέψανε πολύ καλά σε σχετικά ομαλές συνθήκες της αγοράς. Δεν υπήρχε πρόβλεψη για ακραία γεγονότα γιατί ακριβώς επειδή είναι τόσο σπάνια, δεν υπάρχουν επαρκή ιστορικά στατιστικά δεδομένα για να μπορέσουν να μοντελοποιηθούν.
Πριν από τον Αύγουστο του 1998, η Ρωσία δεν είχε ποτέ αθετήσει το χρέος της. Όταν το έκανε, οι πιστωτικές αγορές συμπεριφέρθηκαν με απρόβλεπτο τρόπο, γιατί δεν υπήρχε ιστορικό προηγούμενο. Τα οικονομικά μοντέλα βασίζονται στην έννοια της τυχαιότητας, δίνοντας μεγάλη έμφαση στη διαφοροποίηση. Πως θα μπορούσε να είναι διαφορετικά, όταν δύο τοποθετήσεις είναι ασφαλέστερες από μια, ενώ οι τρεις ασφαλέστερες από τις δύο.
Όμως στη σύγχρονη εποχή, όλες οι οικονομίες είναι συγκοινωνούντα δοχεία.
Ο ηθικός κίνδυνος
Από ό,τι φάνηκε, το πάθημα της Long Term Capital δεν έγινε μάθημα. Ο πρώην πρόεδρος της FED, Alan Greenspan, παραδέχθηκε πως η διάσωσης του ταμείου θα μπορούσε να οδηγήσει σε “ηθικό κίνδυνο”. Δηλαδή θα μπορούσε να δελεάσει τους χρηματοοικονομικούς φορείς να αναλαμβάνουν υπερβολικούς κινδύνους.
Η προειδοποίηση αγνοήθηκε ακόμα και από τον ίδιο. Έξι μόλις μήνες μετά, μείωσε τους περιορισμούς στα παράγωγα, με το επιχείρημα ότι οι τράπεζες θα μπορούσαν να εποπτεύσουν καλύτερα τον εαυτό τους. Το αποτέλεσμα ήταν εκκωφαντικό μόλις λίγα χρόνια αργότερα, με την κρίση του 2008.
Δυστυχώς, η έννοια του “υπερβολικά μεγάλοι για να καταρρεύσουν” (too big to fail), ακόμα και σήμερα αποτελεί την βασική στρατηγική των εποπτικών αρχών.”
* Βασική πηγή στοιχείων είναι το βιβλίο When Genius Failed, του Roger Lowenstein
Οικονομολόγος, Πανεπιστήμιο Πειραιά
Χρηματιστηριακός αναλυτής | e-mail επικοινωνίας
Αγαπητοί φίλοι, με ιδιαίτερη χαρά σας ανακοινώνω πως ήδη από τον Δεκέμβριο του 2014, διατίθεται το πρώτο βιβλίο μου, με τίτλο Επενδυτές Χωρίς Σύνορα. Η φιλοσοφία του είναι παρόμοια με τα άρθρα μου που διαβάζετε στο Capital και εδώ. Θεωρώ πως θα φανεί ιδιαίτερα χρήσιμο, ειδικά σε εκείνους που επιθυμούν να υπερπηδήσουν τα στενά όρια της εγχώριας οικονομίας και να ανοίξουν τα πανιά τους σε αγορές που προσφέρουν πραγματικές ευκαιρίες. Περισσότερες λεπτομέρειες για το βιβλίο, την επίσημη παρουσίαση του που πραγματοποιήθηκε στις 16 Μαρτίου στο Ηράκλειο, καθώς και για τις προηγούμενες αλλά και τις επόμενες παρουσιάσεις, θα βρείτε στο www.ependytes.com
** Την Δευτέρα 16 Μαρτίου Το Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδος / Τμήμα Ανατολικής Κρήτης, διοργάνωσαν την παρουσίαση του βιβλίου «Επενδυτές χωρίς Σύνορα» στο Επιμελητήριο Ηρακλείου (οδός Κορωναίου 9).
.gif)
.gif)
Μην χάσετε για κανένα λόγο ... αξίζουν τον κόπο
.gif)