“Η Ευρώπη κρατείται σε ομηρία από μια γερμανική εμμονή στην οικονομική σκέψη του ορντο-φιλελευθερισμού (Ordoliberalism) και μια ελληνική προτίμηση στον λαϊκισμό. Από τη μια πλευρά, το Βερολίνο λέει ότι «θα πρέπει να ζήσετε με τον πόνο», ακόμη και αν υπάρχουν πολύ καλύτερα φάρμακα σε χαμηλότερη τιμή.
Από την άλλη, η νέα κυβέρνηση στην Αθήνα έδωσε υπερβολικές υποσχέσεις και ενθάρρυνε τον λαό να κατηγορήσει όλους τους άλλους. Ετσι, τώρα πρέπει να διαψεύσει τα ίδια της τα λόγια.
Θα ήταν εύκολο να δει κανείς το τωρινό δράμα σαν παλιά χολιγουντιανή γουέστερν ταινία: δύο «πιστολέρος», ο Βαρουφάκης και ο Σόιμπλε, σε μονομαχία. Προς το παρόν, η ατμόσφαιρα στο δράμα έχει αποφορτιστεί μέχρι το επόμενο σόου τον Ιούνιο. Για να μας διασκεδάσουν, και οι δύο πλευρές παίζουν με τα συναισθήματα και τις προκαταλήψεις των οπαδών τους. Το ίδιο εθνικό συναίσθημα, που οδήγησε τους Ελληνες πολιτικούς να αγκαλιάσουν τον Σέρβο Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, τώρα οδηγεί έναν υπουργό της κυβέρνησης να δηλώσει «είμαστε πρακτικά σε πόλεμο με τη Γερμανία». Αυτός είναι ο λαϊκισμός που προφανώς μπορεί να ενώσει τον ΣΥΡΙΖΑ με τους ΑΝΕΛ και ρισκάρει επίσης να προσφέρει την Ελλάδα στον πρόεδρο Πούτιν.
Δυσκολεύομαι να βρω κάποια απάντηση της Ευρωζώνης στη νέα κυβέρνηση της Αθήνας που να ήταν απρόβλεπτη. Ολοι οι προεκλογικοί ισχυρισμοί ότι οι πιστωτές της Ελλάδας θα κάνουν πίσω –μπορείτε να μας πιστέψετε σε αυτό– φαίνονται να είναι τώρα ο μύθος που πάντα ήταν. Ο Βαρουφάκης έχει ταξιδέψει εκτενώς, εντούτοις έχει κερδίσει ελάχιστη υποστήριξη από άλλες κυβερνήσεις της Ε.Ε. Η ΕΚΤ έχει επίσης μια σκληρή στάση, πιέζοντας την Ελλάδα σε δύσκολες παραχωρήσεις. Με τις υποσχέσεις ότι το βάρος τους θα ελαφρυνθεί, οι Ελληνες σταμάτησαν να πληρώνουν τους φόρους τους. Φοβούμενοι το ενδεχόμενο να μην υπάρξει συμφωνία με την Ευρώπη, οι Ελληνες έστειλαν τα λεφτά τους στο εξωτερικό. Ολο αυτό το διάστημα τα χρήματα εξαντλούνται. Ποιο κομμάτι αυτής της αλληλουχίας ήταν έκπληξη και γιατί; Οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις θα βοηθήσουν όλους εμάς να καταλάβουμε τα κίνητρα, τις στρατηγικές και τις προσδοκίες πολύ καλύτερα. Οι «νίκες» τού να λες πράγματα με άλλα ονόματα και να επικαλείσαι τον έλεγχο της προγραμματικής ατζέντας προκαλούν γέλιο εκτός Ελλάδας.
Η Ευρώπη ξέρει ότι οι σοβαρές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα χρειάζονται έναν εξωτερικό περιορισμό. Δυστυχώς, φαίνεται ότι δεν ξέρει πώς να φτάσει σε αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Ο Σόιμπλε έχει μια «ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή» επιμένοντας σε σφιχτή δημοσιονομική θηλιά. Αυτό είναι όργανο για να τιμωρεί την κακή συμπεριφορά. Από μόνο του δεν είναι μόνο υπερβολικά αυστηρό, αλλά και κοντόφθαλμο. Η Ευρώπη χρειάζεται επίσης να βρει το όργανο με το οποίο θα χειριστεί το πρόβλημα της έλλειψης θεσμικής ικανότητας να εφαρμόσει τις μεταρρυθμίσεις. Το όργανο αυτό δεν πρέπει να είναι η τιμωρία, αλλά η άμεση ενασχόληση και υποστήριξη της διοικητικής μηχανής. Από την άποψη αυτή, είναι ιδιαίτερα λυπηρό ότι η ευρωπαϊκή Task Force για την Ελλάδα αναμένεται να εκκαθαριστεί μέχρι τον Ιούνιο. Μια λογική στρατηγική υποστήριξης για την Ελλάδα θα αναβάθμιζε την Task Force, δεν θα την καταργούσε.
Η Ελλάδα χρειάζεται ένα «Plan B» από τη νέα κυβέρνηση που θα πείσει τους Ευρωπαίους εταίρους. Ο πρωθυπουργός έπρεπε να δει σημαντικούς εταίρους της Ευρωζώνης την προηγούμενη Παρασκευή. Αυτό που ήταν απίθανο να έχει προσφέρει ήταν η πιο αποτελεσματική πρόκληση γι’ αυτούς: είναι προτεραιότητά τους μια γρήγορη δημοσιονομική επιδιόρθωση ή η βοήθεια για τη δημιουργία μιας βιώσιμης πορείας ανάπτυξης για την Ελλάδα; Η τελευταία θα περιλαμβάνει ένα ουσιαστικό πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων, με λογικό χρονικό ορίζοντα, ευρεία έκταση και για το οποίο η κυβέρνηση θα καλεί τεχνική βοήθεια από την Ευρώπη για να το πετύχει. Ενα τέτοιο πρόγραμμα θα δείξει ποια πλευρά μιλάει σοβαρά για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην Ελλάδα. Αν ο πρωθυπουργός διαλέξει αυτόν τον δρόμο και αν χρειαστεί να διεξαγάγει δημοψήφισμα για να κερδίσει τον κ. Λαφαζάνη και τους συμμάχους του, τότε η Ευρώπη οφείλει να το δεχτεί. Αυτό θα γείρει τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ αυτών που είναι υπέρ και κατά των μεταρρυθμίσεων προς τα αριστερά και θα είναι πιο συνολικό, προσφέροντας την αξιοπιστία και τη νομιμότητα που οι προσπάθειες της Ελλάδας στερούνταν μέχρι τώρα. Το «Plan B», με άλλα λόγια, θα είναι το σοβαρό, συνεκτικό και βιώσιμο μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα που ούτε η Ελλάδα ούτε η τρόικα ήταν ικανές να παραδώσουν έως τώρα. Χωρίς αυτό, ρισκάρουμε ατυχήματα ή παγίδες και περισσότεροι ίσως υποπτευθούν ότι η πραγματική προτίμηση της κυβέρνησης είναι το Grexit. Το να στηρίζεσαι στο να «κλείσει το μάτι» πρώτη η Ευρώπη, ενώ έχεις ένα απρόθυμο και μη ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαρθρωτικών αλλαγών, δεν αποτελεί υπεύθυνη στρατηγική και δεν κάνει τίποτα για να λύσει τα βαθύτερα, συστημικά προβλήματα της Ελλάδας, τα οποία είναι πέρα από τα οικονομικά θέματα.
Πρέπει να είμαστε ξεκάθαροι.
Η πρώτη νίκη της Ελλάδος πρέπει να είναι επί του λαϊκισμού στη χώρα.Μετά μπορεί να προχωρήσει στο να κερδίσει ισχυρότερους συμμάχους στην Ευρώπη, δίνοντας στους τελευταίους καλύτερους λόγους για τους οποίους να ξεπεράσουν την εμμονή του Σόιμπλε.”
καθηγητής Σύγχρονων Ελληνικών Σπουδών
στο London School of Economics.
Θα δώσει δημόσια διάλεξη αύριο (19.00) στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών
