“Η «μαγεία των αριθμών» στο ελληνικό χρέος έχει κι αυτή τα... μυστικά της.
Μυστικά που βοηθούν να ξεδιαλύνει κανείς τη στάση που κρατούν τις δύο κρίσιμες τελευταίες εβδομάδες ο κ. Ντράγκι και η κυρία Λαγκάρντ.
Και οι δύο έπαιξαν –μακριά από τα ΜΜΕ– καθοριστικό ρόλο στο να πάρουν οι εξελίξεις τον δρόμο που τελικά πήραν τα τελευταία 24ωρα.
Ο κ. Ντράγκι, μάλιστα, φέρεται να έκανε μια πολύ έντονη παρέμβαση στους υπουργούς Οικονομικών την περασμένη Παρασκευή, σχεδόν... επιβάλλοντάς τους να βρουν λύση «εδώ και τώρα» για την Ελλάδα. Οι αριθμοί που τον αγχώνουν είναι τρεις: 23,1 δισ. ευρώ, 15,6 δισ. ευρώ και 65 δισ. ευρώ. Συνολικά, δηλαδή, 103,7 δισ. ευρώ. Οι δύο πρώτοι αφορούν το ελληνικό Δημόσιο (ομόλογα ενέχυρα) και ο τρίτος την ΤτΕ (ELA) και τις ελληνικές τράπεζες.
Πέρα, όμως, από αυτά, υπάρχει ακόμα ένα «μυστικό» που προβληματίζει Ντράγκι και Λαγκάρντ και σχετίζεται με τα ελληνικά πρωτογενή πλεονάσματα.
Τα επόμενα πέντε χρόνια, μέχρι δηλαδή το 2020, από το συνολικό τεράστιο δημόσιο χρέος των 330 δισ. ευρώ που έχει η Ελλάδα, πρέπει να γίνουν πληρωμές περίπου 50 δισ. ευρώ.
Από αυτά, τα περισσότερα, περίπου 40 δισ. ευρώ, αφορούν πληρωμές αποκλειστικά στην ΕΚΤ (και κάποιες κεντρικές τράπεζες) και το ΔΝΤ. Για να διασφαλιστεί η πληρωμή αυτών των χρεών, η Ελλάδα έχει φορτωθεί με τη μνημονιακή υποχρέωση να πετυχαίνει πρωτογενή πλεονάσματα στο εξωφρενικό ύψος του 4,5% του ΑΕΠ (!). Ταυτόχρονα, τα χρέη αυτά (σ.σ.: τα 40 δισ. ευρώ) είναι φορτωμένα με πανάκριβα επιτόκια, πολλαπλάσια αυτών με τα οποία έχει δανειστεί από το EFSF. Τα 200 περίπου δισ. ευρώ των υπόλοιπων δανείων (διακρατικά και EFSF) αρχίζουν να αποπληρώνονται από το 2021-2022...
Τι επιδιώκει το ΔΝΤ
Το ΔΝΤ, εδώ δύο περίπου χρόνια, άρχισε να σιγοψιθυρίζει για την ανάγκη να επανεξεταστεί ο στόχος των πρωτογενών πλεονασμάτων. Αυτό άρχισε όταν έγινε φανερό και στους τυφλούς ότι το «πρόγραμμα» με μαθηματική ακρίβεια δεν μπορούσε να παράγει τέτοια πλεονάσματα και ότι η επιδίωξή τους πολλαπλασίαζε το βάθος της ύφεσης. Αυτήν τη «σιωπηρή» στροφή είχε επιχειρήσει ανεπιτυχώς να χρησιμοποιήσει η προηγούμενη κυβέρνηση.
Αντίθετα, η ΕΚΤ, από τη μεριά της, είχε αρνηθεί να κάνει οποιαδήποτε τέτοια συζήτηση, καθώς κάτι τέτοιο αυτομάτως οδηγούσε σε παραβίαση των... γραφών που όριζαν την ύπαρξή της. Δηλαδή του θεμέλιου λίθου του καταστατικού της, που είναι ο αποκλεισμός ακόμα και της σκέψης να υποστεί ζημία από μη αξιόχρεους τίτλους χρέους...
Τι «καίει» την ΕΚΤ
Την ΕΚΤ, όμως, οι παραπάνω «αριθμοί» την ακουμπάνε και σε ένα άλλο, ακόμα πιο ευαίσθητο σημείο, το σύστημα πληρωμών Target 2, που λίγο-πολύ αποτελεί το κεντρικό κυκλοφοριακό της σύστημα. Πρόκειται για το σύστημα συγκοινωνούντων δοχείων μέσα από το οποίο τα ελλείμματα ρευστότητας σε κάποιο επιμέρους κομμάτι του ευρωπαϊκού συστήματος κεντρικών τραπεζών καλύπτονται από τα πλεονάσματα σε κάποιο άλλο τμήμα του συστήματος, είτε με εγγύηση «αξιόχρεων τίτλων» είτε μέσα από την «γκρίζα ζώνη» του εθνικής ευθύνης έκτακτου συστήματος παροχής ρευστότητας, του περιβόητου ELA.
Έτσι, για παράδειγμα, πλεονάσματα περίπου μισού τρισ. ευρώ της Bundesbank βρίσκονται διάχυτα σε άλλες «περιοχές», όπως, για παράδειγμα, στην Ιταλία, την Ελλάδα κ.λπ.
Και ο εγγυητής αυτής της διάχυσης είναι η ΕΚΤ. Μέρος αυτών των κεφαλαίων έχει μοιράσει η ΤτΕ μέσω του ELA, με ευθύνη δική της και της ΕΚΤ στις ελληνικές τράπεζες... Ίσως για τον λόγο αυτό ο κ. Ντράγκι να ήταν σιωπηρός απέναντι στους ΥΠΟΙΚ, που του ζητούσαν να τραβήξει προειδοποιητικά την «πρίζα» από τις ελληνικές τράπεζες από την προηγούμενη εβδομάδα. Και, όταν χρειάστηκε να απαντήσει, φέρεται να τους προειδοποίησε, αντί απάντησης, ότι, «αν δεν βρεθεί άμεση λύση, θα υπάρξει πολύ σοβαρό πρόβλημα στο Ευρωσύστημα και όχι μόνο στις ελληνικές τράπεζες...».
Η «ξεχασμένη» συμφωνία του 2012
Το ΔΝΤ, όμως, και η κυρία Λαγκάρντ έχουν λόγο να επιμένουν ότι τα προβλεπόμενα πλεονάσματα είναι έξω από την πραγματικότητα. Και αυτό, παρότι μια μείωση των πλεονασμάτων φαίνεται σαν να οδηγεί σε αδυναμία της Ελλάδας να αποπληρώνει κανονικά το ΔΝΤ αυτά τα επόμενα πέντε χρόνια.
Ο λόγος αυτής της επιμονής είναι ότι τον Νοέμβριο του 2012 και προκειμένου να αρθεί το αδιέξοδο της τότε αξιολόγησης του προγράμματος, που είχε «μπλοκάρει», η Ευρωζώνη είχε δεσμευτεί απέναντι στο ΔΝΤ ότι, όταν η Ελλάδα αρχίσει να έχει πρωτογενή πλεονάσματα, «θα κάνει ό,τι χρειαστεί για να καταστήσει το ελληνικό χρέος βιώσιμο».
Με τη διαφορά ότι αυτή η συμφωνία δεν αφορούσε μόνο την αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους για τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητά του, αλλά και την εγγύηση για την τρέχουσα εξυπηρέτησή του (!). Αυτήν τη συμφωνία κανείς από την Ευρωζώνη δεν θέλει να τη θυμάται. Το παράδοξο είναι ότι αυτό δεν έγινε ούτε και από τις ελληνικές κυβερνήσεις, που είχαν κάθε λόγο να το κάνουν, από τη στιγμή που επιτεύχθηκαν πλεονάσματα.
Τι λέει, λοιπόν, τώρα το ΔΝΤ;
Λέει διακριτικά ότι, αφού υπάρχει πρόγραμμα, τότε στη βάση της συμφωνίας του Νοεμβρίου του 2012, η Ευρωζώνη πρέπει να βάλει το χέρι στην τσέπη για να καλύψει τη διαφορά ανάμεσα στα μικρότερα, αλλά ρεαλιστικά πλεονάσματα και τις ανάγκες κάλυψης των πληρωμών της επόμενης πενταετίας.
Ο κ. Ντράγκι δεν θα είχε αντίρρηση γι΄ αυτό.
Αρκεί η συμφωνία να οριστικοποιηθεί μέσα στο επόμενο τετράμηνο, για να απομακρυνθεί η ΕΚΤ από την «γκρίζα περιοχή» που διασχίζει προς το παρόν, όσο ο κίνδυνος μη αποπληρωμής από την Ελλάδα παραμένει ζωντανός.”
του Γ. Αγγέλη
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 28ης Φεβρουαρίου 2015
