Γεννήθηκε το Μάρτιο το 1928 και πέθανε πριν λίγες ημέρες, την 13η Νοεμβρίου του 2014.
Οι έρευνές του επεξέτειναν δραματικά το πεδίο της ανθρώπινης γνώσης στην αλγεβρική γεωμετρία με τρόπο επαναστατικό, ενσωματώνοντας στα θεμέλιά της την αντιμεταθετική άλγεβρα, την ομολογική άλγεβρα, και τη θεωρία των κατηγοριών.
Γεννήθηκε στο Βερολίνο του μεσοπολέμου. Ο πατέρας του Sasha Schapiro, ήταν Ρώσος εβραϊκής καταγωγής φωτογράφος και στρατευμένος αναρχικός. Η μητέρα του Hanka Grothendieck επίσης μαχόμενη δημοσιογράφος.
Από το 1934 ως το 1939 οι γονείς του συμμετείχαν με την πλευρά της Δημοκρατίας στον Ισπανικό Εμφύλιο. Την άνοιξη του 1939 ο νεαρός Αλεξάντερ που είχε μείνει στο Βερολίνο σε ένα φίλο της οικογένειας, έναν Λουθηρανό πάστορα, ξαναβρίσκει (για λίγο) και τους δυο γονείς του στη Γαλλία. Τον Οκτώβριο του 1940 ο πατέρας του συλλαμβάνεται και φυλακίζεται στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Vernet. Το 1942 θα σταλεί στο Άουσβιτς, όπου και θα δολοφονηθεί.
Ο νεαρός Αλεξάντερ φυλακίζεται με την μητέρα του στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Rieucros, κοντά στην Mende. «Ηταν πόλεμος κι είμαστε ανεπιθύμητοι -ξένοι- στην Γαλλία» αφηγείται ίδιος σε ένα μνημειώδες αδημοσίευτο αυτοβιογραφικό κείμενό του, που κυκλοφόρησε σε 200 μόνο αντίτυπα, αλλά πλέον κυκλοφορεί στο διαδίκτυο. «Παρόλα αυτά στα πιτσιρίκια έκαναν λίγο τα στραβά μάτια, όσο ανεπιθύμητα κι αν ήταν. Ήμουν ο μεγαλύτερος και ο μόνος που πήγαινα στο Λύκειο, 5 χιλιόμετρα από το στρατόπεδο, με βροχή ή με χιόνι, με αυτοσχέδια παπούτσια, που έμπαζαν πάντα νερό».
Το 1944, με το απολυτήριο στο χέρι γράφτηκε στο Πανεπιστήμιο του Montpellier όπου δυο μεγάλοι μαθηματικοί, του έδωσαν 14 σημαντικά προβλήματα για να διαλέξει ένα για να εργαστεί τα επόμενα χρόνια. Λίγους μήνες μετά επέστρεψε έχοντάς τα όλα λυμένα.
Το 1953 νέος και άπατρις, αρνείται να πάρει την Γαλλική υπηκοότητα, προκειμένου να εκλεγεί ως Πανεπιστημιακός δάσκαλος, καθώς πεπεισμένος ειρηνιστής, δεν δέχεται να υπηρετήσει στον στρατό.
Διδάσκει στη Βραζιλία, στο Σάο Πάολο και στο Lawrence των ΗΠΑ για λίγα χρόνια, μέχρι που ένας Γάλλος βιομήχανος λάτρης των μαθηματικών ιδρύει το 1955 το Institut des Hautes Études Scientifiques (IHÉS) στην Bures-sur-Yvette και τον καλεί να το αναλάβει. Ενα ινστιτούτο για αυτόν με πρότυπο το αντίστοιχο του Princeton. Εκεί μέχρι το 1970 ο Alexander Grothendieck θα προχωρήσει τις έρευνες που άλλαξαν τα σύγχρονα μαθηματικά. Ο ίδιος έπαψε νωρίς να ακολουθεί το πρότυπο των ακαδημαϊκών δημοσιεύσεων, ενώ ένα μεγάλο μέρος του έργου του παρέμεινε και παραμένει αδημοσίευτο. Συγκέντρωσε γύρω του μερικά από τα σημαντικότερα μαθηματικά μυαλά της εποχής καθοδηγώντας τις έρευνές τους που οδήγησαν σε σημαντικές ανακαλύψεις, αναδεικνύοντας μεγάλους επιστήμονες.
Ο Alexander Grothendieck συνδέθηκε βαθιά με το ειρηνιστικό κίνημα του καιρού του, με τα κινήματα του 60. Υπήρξε από τους πρώτους που αντιλήφθηκε το μέγεθος και τον κίνδυνο της οικολογικής ανισορροπίας που εισήγαγε η ανθρωπότητα καθώς και την ηθική της διάσταση με τρόπο ριζοσπαστικό και απόλυτο. Αντιτάχθηκε με σθένος στην επέμβαση των ΗΠΑ στο Βιετνάμ όσο και στον Σοβιετικό στρατιωτικό επεκτατισμό. Έδινε διαλέξεις της «θεωρίας των κατηγοριών», στα δάση γύρω από το Ανόι, κατά την διάρκεια του βομβαρδισμού της πόλης.
Το 1966 αρνείται να παραλάβει το σημαντικότατο βραβείο Fields, στη Μόσχα για πολιτικούς λόγους.
Λίγο αργότερα το 1970, αποχωρεί από το IHÉS όταν ανακαλύπτει πως χρηματοδοτήθηκε και από κεφάλαια του Υπουργείου Άμυνας και απομακρύνεται από την επιστημονική κοινότητα.
Αποδέχεται μια πρόσκαιρη συνεργασία με το παγκόσμιας φήμης College de France, κυρίως για να υπηρετήσει τις ιδέες του. Από το 73 ως το 1984 γίνεται καθηγητής στο Montpellier και για λίγα χρόνια ακόμη συνεργάζεται με το CNRS ως το 1988, όπου αρνείται το βραβείο Crafoord και τα χρήματα που το συνόδευαν.
Το 1990 αποσύρθηκε μόνος, μακριά από την επιστημονική κοινότητα, την οικογένειά του και τον κόσμο, σε έναν τόπο που κράτησε μυστικό μέχρι το θάνατό του, ένα μικρό χωριό στα Πυρηναία, ζητώντας όλα τα μη δημοσιευμένα γραπτά του να καταστραφούν.
Ο Alexander Grothendieck έζησε και πέθανε ελεύθερος σύμφωνα με τις πεποιθήσεις του. Το έργο του και η ζωή του ήταν απόλυτα συνεπείς. Δεν διεκδίκησε θέσεις, δεν εξαργύρωσε ποτέ με αξιώματα το ταλέντο του, δεν επιδίωξε να πλουτίσει, δεν άσκησε ποτέ βία, δεν εκμεταλλεύθηκε την ισχύ που του χάριζε η ιδιοφυία του. Όλα αυτά του ήταν κατά βάθος απολύτως αδιάφορα.
Κυρίως, δεν υπηρέτησε κανέναν. Διαπραγματεύτηκε κι αναμετρήθηκε μόνος του με την ανθρωπότητα, με σκληρή δουλειά και πείσμα, έχοντας την τύχη να περιέχει, ένας μόνο άνθρωπος αυτός, τις υψηλότερες ικανότητες και τα ομορφότερα ιδανικά της.
Απογοητεύθηκε από τη δική της βία, από την αδυναμία της να καταλάβει αυτό που με μαθηματικά απόλυτο τρόπο είχε αυτός ήδη συλλάβει προτού αρχίσει να γίνεται σταδιακά φανερό σε πολύ περισσότερους τα τελευταία χρόνια: την θεμελιώδη ανισορροπία του ίδιου του ανθρώπινου είδους με τον εαυτό του και το περιβάλλον του.
Έζησε μερικές από τις πιο ακραίες και βίαιες στιγμές της ανθρωπότητας και έβαλε τα θεμέλια ορισμένων από τα μεγαλύτερα επιτεύγματά της χωρίς να δικαιώσει ποτέ με τη δική του στάση τη βία που αντιμαχόταν. Αναλαμβάνοντας την ευθύνη, τον κίνδυνο και το κόστος της στάσης του αυτής με συνέπεια.
Με το κόστος της ζωής μιας μεγαλοφυΐας ...”Υ.Γ. Η έλλειψη κάθε ομοιότητας με τους "επαναστάτες" των σπασμένων δημόσιων κτηρίων, του κατεστραμμένου ανθρώπινου μόχθου, του τζάμπα πτυχίου, της ανέξοδης και άκοπης βίας, δεν είναι καθόλου τυχαία.
Πηγές βιογραφικών πληροφοριών: Le monde, Wiki
