Στα οικονομικά μοντέλα δυστυχώς δεν υπάρχουν πατέντες, ούτε διαδικασία κατοχύρωσής τους. Έτσι μπορεί ο καθένας να λέει ό,τι θέλει. Τελευταίος διεκδικητής του (οικονομικού) αεικίνητου ο γερμανός υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, ο οποίος μίλησε για «ιστορία επιτυχίας» του ελληνικού προγράμματος διάσωσης. Από κοντά και οι κυβερνητικοί μας εταίροι που έχουν βγει έξω στους δρόμους και προϋπαντούν την ανάπτυξη που έρχεται ακάθεκτη. «Αρχίζει» μας λέει ο κ. Σαμαράς, που πριν ένα χρόνο μας είχε άλλωστε προειδοποιήσει ότι η ανάπτυξη είναι «προ των πυλών»…
Για να υπάρξει όμως διατηρήσιμη οικονομική ανάπτυξη, προϋπόθεση είναι οι παραγωγικές επενδύσεις. Ιδίως σε μια χώρα με τεράστια ποσοστά ανεργίας και υποαπασχόλησης. Τι συμβαίνει λοιπόν στο μέτωπο των επενδύσεων; Στο σχετικό δείκτη η χώρα μας, με βάση τα τελευταία στοιχεία (ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου ως ποσοστό του ΑΕΠ το 2013) , ήταν στο 12% του ΑΕΠ, σε σχέση με το 18% που ήταν ο μέσος όρος της ευρωζώνης το 2012. Στην παγκόσμια κατάταξη με βάση τον ίδιο πίνακα, από τις 94 χώρες που καταγράφονται βρισκόμασταν στην 94η!!! θέση. Έχουμε από τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας στον κόσμο και είμαστε τελευταίοι στον ακαθάριστο σχηματισμό παγίου κεφαλαίου.Η κατάσταση αυτή (η οποία συνεχίστηκε και στο πρώτο εξάμηνο του 2014, όπου ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου μειώθηκε κατά 4% -έπεσε δηλαδή ακόμα πιο κάτω), είναι απολύτως θανατηφόρα για την οικονομική ανάπτυξη. Όχι μόνο για τους προφανείς λόγους που προαναφέραμε αλλά και γιατί δεν υπολογίζεται στους αριθμούς αυτούς η απαξίωση του παραγωγικού μας δυναμικού.
Ο λόγος για τον οποίο ο όρος που χρησιμοποιείται είναι «ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου», είναι ότι δεν περιλαμβάνει την απόσβεση των επενδύσεων, που δεν είναι μόνο λογιστική αλλά και πραγματική έννοια. Ο υφιστάμενος παραγωγικός ιστός για να διατηρηθεί διεθνώς ανταγωνιστικός απαιτεί ένα ελάχιστο παραγωγικών επενδύσεων. Κι αυτό εδώ και πολλά χρόνια δεν υπάρχει.Πριν δύο χρόνια, σε εκδήλωση που διοργάνωσα στο ευρωκοινοβούλιο για το θέμα της ανάπτυξης στην Ελλάδα, είχα κάνει έναν δημόσιο διάλογο με τον Daniel Gros, έναν από τους βασικούς συμβούλους των διαμορφωτών της γερμανικής πολιτικής για τη χώρα μας. Του είχα επισημάνει ότι η Ελλάδα διαθέτει καλό εργατικό δυναμικό αλλά δεν έχει παραγωγικό εξοπλισμό. «Κάνεις λάθος» μου είπε, «δες τις στατιστικές, οι επενδύσεις μέχρι το 2009 είναι πάνω από το μέσο όρο της ευρωζώνης». «Δεν τις μετράς καλά» του απάντησα, «θεωρείς ως επενδύσεις τις κατοικίες που σε πολύ μεγάλο βαθμό αποτελούν διαρκή καταναλωτικά αγαθά και δεν βλέπεις τις παραγωγικές επενδύσεις σε διεθνώς εμπορεύσιμα αγαθά και υπηρεσίες που ήταν πολύ μικρές όλη την προ της κρίσης περίοδο» (δείτε τον πίνακα που ακολουθεί).
Ο διάλογος αυτός είναι χαρακτηριστικός της έλλειψης συζήτησης για το ελληνικό πρόγραμμα διάσωσης, που ο κ. Σόϊμπλε θεωρεί ως «success story». Αν κανείς κοίταζε την ολοκληρωμένη εικόνα του ελληνικού οικονομικού προβλήματος το 2010 τότε θα συνειδητοποιούσε ότι η πιο δύσκολη πτυχή του δεν ήταν η μείωση του ελλείμματος. Αυτό είχε ασφαλώς τεράστιο πολιτικό και κοινωνικό κόστος, αλλά αναγκαστικά –αφού κανείς δεν μας δάνειζε- με τον ένα (περιστολή δαπανών) ή τον άλλο (φόροι), θα γινόταν (δυστυχώς οι κυβερνήσεις και η τρόικα έκαναν το εγκληματικό λάθος να επιλέξουν τη δεύτερη μέθοδο). Το μεγαλύτερο πρόβλημα ήταν η στροφή περίπου 600 χιλιάδων εργαζομένων από τους τομείς των μη διεθνώς εμπορεύσιμων (κράτος, καταναλωτικές υπηρεσίες κ.λπ.), στους οποίους απασχολούντο με τα δανεικά που πλέον δεν υπάρχουν, στον παραγωγικό τομέα των διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών και υπηρεσιών, όπου θα παρήγαγαν πραγματικό πλούτο σε προϊόντα και υπηρεσίες που ζητά η διεθνής αγορά.
Η στροφή αυτή δεν έχει καν ξεκινήσει. Στον ιδιωτικό τομέα υπήρξε ένα μαζικό κύμα απολύσεων (κυρίως στα διεθνώς μη εμπορεύσιμα), το κράτος συνταξιοδότησε προώρως και μαζικά τους δικούς του υπαλλήλους, θέσεις όμως εργασίας στον παραγωγικό τομέα της οικονομίας όχι απλώς δεν δημιουργήθηκαν, αλλά μέσω της αποεπένδυσης περιορίστηκε ακόμα περισσότερο η πραγματική του δυναμικότητα.Γιατί;
1. Γιατί τα ευρωπαϊκά χρήματα πήγαν όλα για να καθυστερήσει η μείωση του ελλείμματος και να μειωθεί το πολιτικό της κόστος. Ούτε ένα ευρώ δεν πήγε για επενδύσεις (το περίφημο σχέδιο Μάρσαλ που δεν έγινε ποτέ)! και
2. Το σημαντικότερο , γιατί αν κοιτάξει κανείς όλους τους διεθνείς δείκτες που αφορούν τις επενδυτικές αποφάσεις κανείς δεν έχει λόγο να επενδύσει στην Ελλάδα. Το 2013 σε τρεις από τους σημαντικότερους δείκτες που συμβουλεύονται συνήθως οι ξένοι επενδυτές, «ευκολία επιχειρηματικής Δράσης» της παγκόσμιας Τράπεζας, «ανταγωνιστικότητας» του Φόρουμ του Νταβός, και «φαινομενικής διαφθοράς», της Διεθνούς Διαφάνειας, ήμασταν το 2013 κάτω από την Γκάνα, τη Ναμίμπια και τη Σενεγάλη. Οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν (όσες έγιναν και με το στανιό), είναι πολύ λιγότερες από τις ελάχιστες αναγκαίες για να προσελκυστούν νέες επενδύσεις. Τα κακώς κείμενα του συστήματος, πελατειακό κράτος, διαφθορά, γραφειοκρατία, υπερφορολόγηση, συντεχνιακές δομές, ολιγάρχες και ολιγοπώλια, παραμένουν ως επί το πλείστον αλώβητα.Χωρίς νέες επενδύσεις ανάπτυξη, που σημαίνει οικονομική πρόοδος διαρκής και ανατροφοδοτούμενη, που θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας και θα μειώσει την ανεργία, δεν μπορεί να υπάρξει. Κι ας λένε και οι κυβερνώντες και οι Σόιμπλε και οι -εξειδικευμένοι στην επιστημονική φαντασία- αντιπολιτευόμενοι ό,τι θέλουν ...”
.gif)