“Στο σύνολο των ορισμών της καινοτομίας, παρόλη την σύμφυτη ποικιλία και την πολλαπλότητα τους, η λέξη κλειδί για όλους είναι, απολύτως φυσιολογικά και αναμενόμενα, το «νέο». Μα, όμως, τι σημαίνει πραγματικά, νέο;
Το ερώτημα μοιάζει, κατά βάθος, με το ερώτημα «μετακινείσαι, ενώ κάθεσαι, μέσα στο αμφιθέατρο;» Στην ουσία, η απάντηση εξαρτάται από το σημείο που βρίσκεσαι και παρατηρείς όπως και από το σε ποιο σύστημα αναφοράς αναφέρεσαι και παραπέμπεις. Αν το πλαίσιο αναφοράς σου είναι η τάξη, όχι, φυσικά δεν μετακινείσαι. Αν το πλαίσιο αναφοράς σου είναι το πλανητικό σύστημα, φυσικά κινείσαι, έστω και καθήμενος.
Είναι αλήθεια πως στο μεγαλύτερο μέρος των ανθρώπων που συζητούν για την καινοτομία αυτή λαμβάνει στα μάτια τους, σχεδόν υποσυνείδητα, μια ανεξίτηλη όψη «μεγαλείου». Δυσκολεύονται να αντιληφθούν την καινοτομία στην απλότητα και στην καθημερινότητα της. Σε αυτήν την κατεύθυνση πολλοί θέλουν να πιστεύουν πως νόημα να κάνεις λόγο για καινοτομία έχει μονάχα για επιτεύγματα τύπου «ανακάλυψης του τροχού»…
Δεν συμφωνώ με αυτήν την οπτική. ‘Ένας υπερβολικός στενός ορισμός της καινοτομίας που θα την προσδιόριζε, αυστηρά, μονάχα ως την «παγκόσμια πρωτιά» σε οτιδήποτε, θα περιόριζε υπερβολικά την οπτική της τεράστιας ποικιλίας των εκφάνσεων και των αποτελεσμάτων της. Θα την φτώχαινε ανεπανόρθωτα ως έννοια.
Στην οπτική μου, όχι, δεν χρειάζεται να είσαι ο «πρώτος παντού» ώστε να θεωρηθείς καινοτόμος. Για να είσαι καινοτόμος αρκεί, σε έναν ευρύτερο ορισμό, να είσαι ο πρώτος που αξιοποιείς έμπρακτα μια καινοτομική ιδέα στον ιδιαίτερο χώρο σου ή στο κλάδο της δραστηριότητας σου ή -με έναν ακόμα πιο ανοικτό ορισμό και ο οποίος μου φαίνεται ο πλέον χρηστικός- αρκεί να αφομοιώνεις αποτελεσματικά κάτι καινούργιο σε σχέση με το παρελθόν σου.
Είναι μεγάλο λάθος, κατά την άποψη μου, να νομίζουμε πως τα μεγάλα οφέλη τις καινοτομίας τα φέρει μονάχα το μικρό κλαμπ των «παγκόσμιων διακλαδικών πρωτοπόρων». Κάθε άλλο. Πάρα πολύ συχνά, οι περισσότερο κερδισμένοι της καινοτομίας ανιχνεύονται στις λιγότερο «ελιτίστικες» στοιβάδες της.
“Για Μια Νέα Βιομηχανική Πολιτική”
Θυμάμαι, 20 σχεδόν χρόνια πίσω, ως νέος σύμβουλος επιχειρήσεων σε μια εταιρία στο Κολωνάκι, πόσο εντύπωση μου έχει κάνει η τεράστια επιτυχία ενός μικρού και πανάκριβου εστιατορίου της περιοχής, όπου συνηθίζαμε να κάνουμε τα εταιρικά γεύματα με τους πελάτες μας. Και όχι μόνο εμείς, αλλά κι όλοι οι ανταγωνιστές μας. Τρομερά δύσκολο να βρεις τραπέζι καθημερινές, παρότι οι τιμές του ήταν κάτι παραπάνω από αλμυρές.
Δεν άργησα να καταλάβω πως αυτή η τεράστια επιτυχία δεν οφειλόταν στην εξαιρετική κουζίνα του, στο υπέροχο σέρβις του ή σε κάτι ανάλογο.
Η επιτυχία του μαγαζιού οφειλόταν, ξεκάθαρα, σε μια πολύ πιο πεζή καινοτομία: Ήταν το μοναδικό εστιατόριο της περιοχής που δεχόταν την πληρωμή μέσω εταιρικών πιστωτικών καρτών, καθώς κανείς δεν πλήρωνε από την τσέπη του… Το μεγάλο καινοτομικό όπλο του ήταν λοιπόν, απλώς, η πιστωτική κάρτα: Μια εφαρμογή με παρελθόν μεγαλύτερο του μισού αιώνα, γεννημένη σε άλλον κλάδο, σε άλλη ήπειρο, κατάφερνε να κάνει σούπερ κερδοφόρο ένα πανάκριβο ταβερνάκι στο sick αθηναϊκό κέντρο της εποχής …
Άφθονα τα παρόμοιας παραδείγματα, όπου καινοτομικές «λεπτομέρειες» κάνουν ορισμένες επιχειρήσεις να μοιάζουν με παραγεμισμένα θησαυροφυλάκια: το ιδιόμορφο μπουκάλι της coca-cola, το κίτρινο αυτοκόλλητο χαρτάκι της 3Μ, οι ραφές στα τζην Levi’ s, πάντοτε με κίτρινη κλωστή. Μα και πιο κοντά μας, λιγότερο λαμπερά παραδείγματα καινοτομίας αλλά και αυτά καθόλου ευκαταφρόνητα: Τα ξύλα στον φούρνο στην αγαπημένη πιτσαρία της περιοχής μας, που νοστιμίζουν απίστευτα το φαγητό της, το ντιλίβερι στους ηλικιωμένους από το τοπικό μπακάλικο, ο εξαιρετικός οργανικός εσπρέσο στο ζεστό βιβλιοπωλείο-καφέ της γειτονιάς μας…
Καινοτομικά «μικροπράγματα», λοιπόν, με τεράστια όμως δύναμη. Ας μην τα υποεκτιμούμε.
Συνολικότερα, δε, δεν πρέπει να μας διαφεύγει το γεγονός πως οι περισσότερες επιχειρήσεις ταχύρυθμης ανάπτυξης δεν είναι καινοτομικές με την στενή τεχνική έννοια του όρου, αλλά απλώς επειδή μπορεί να ενσωματώνουν καινοτομίες μάρκετινγκ του προϊόντος ή διεθνικές συμμαχίες. Αντίθετα, οι περισσότερες επιχειρήσεις που επονομάζονται ως «υψηλής τεχνολογίας» δεν παρουσιάζουν ταχεία ανάπτυξη. Και την ίδια στιγμή, οι περισσότερες νέες θέσεις εργασίας δημιουργούνται από παραδοσιακές επιχειρήσεις που χαρακτηρίζονται από χαμηλό βαθμό καινοτομικής δράσης και ανάπτυξης.
Με δυο λόγια, πολύ συχνά το «νέο» που επηρεάζει βαθύτερα την ζωή μας είναι μικρό, ταπεινό και σιωπηλό, φαινομενικά ασήμαντο και δευτερεύον, όμως αυτό είναι που καταφέρνει να τα αλλάζει όλα, συνεχώς… Ας μην το ξεχνούμε: Μια «λεπτομέρεια» μπορεί να σας απογειώσει… .”
