Χαμένες νίκες

«Απέφυγε να συζητήσει για τις αντιλήψεις μου όσον αφορά τις επιχειρήσεις, δεν προσπάθησε να μου προτείνει κάποιο άλλο, καλύτερο, σχέδιο, ούτε να αντικρούσει τις υποθέσεις και τα συμπεράσματά μου ή να αμφισβητήσει τις προβλέψεις μου ως προς την εξέλιξη των γεγονότων.



Καθόσον οι κρίσεις δεν στηρίζονταν σε ακριβή γεγονότα, τις αντιμετώπισε ως ενδεχόμενα, τα οποία θα μπορούσαν ή όχι να πραγματοποιηθούν. Κάθε σκεπτικό, ειδικά όταν δεν έχεις την πρωτοβουλία κινήσεων, στηρίζεται τελικά στον τρόπο θεώρησης των μελλοντικών επιχειρήσεων του αντιπάλου.

Είναι αδύνατο να αποδειχθεί εκ των προτέρων ότι μια κατάσταση θα εξελιχθεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Αφετέρου, μόνον ο στρατιωτικός ηγέτης που είναι ικανός να προβλέψει σωστά μπορεί να νικήσει. Πρέπει να διαπεράσει το πέπλο του μέλλοντος τουλάχιστον επαρκώς ώστε να διακρίνει χωρίς σφάλμα τις δυνατότητες που έχει τόσο ο αντίπαλός του όσο κι ο ίδιος.

Όσο ευρύτερο είναι το πλαίσιο εντός του οποίου πρέπει να δράσει τόσο και η πρόβλεψη αυτή πρέπει να αφορά μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Όσο πιο αχανής είναι ο χώρος κι όσο πιο μεγάλο είναι το δυναμικό που πρέπει να κινηθεί, τόσο μεγαλύτερο είναι και το διάστημα μεταξύ του χρόνου λήψης μιας απόφασης και του χρόνου κατά τον οποίο αυτή παράγει τα αποτελέσματά της.

Ο Χίτλερ δεν διέθετε την ικανότητα να προβλέπει, τουλάχιστον όχι στον επιχειρησιακό τομέα. Ίσως, επίσης, να μην ήθελε να παραδεχτεί τα συμπεράσματα, όταν αυτά δεν αντικατόπτριζαν τις επιθυμίες του.

Όταν δεν μπορούσε να τα αντικρούσει, απέφευγε, στο μέτρο του δυνατού, να κάνει λόγο για αυτά. Και εκείνη τη φορά, επομένως, αναζήτησε επιχειρήματα σε άλλους τομείς. Καταρχάς, εκδήλωσε την εντελώς φυσική απέχθειά του να εγκαταλείπει οικειοθελώς έδαφος που κατακτήθηκε με μεγάλες θυσίες, μολονότι, κατά πως πίστευε, δεν είχε αποδειχθεί ότι η εγκατάλειψη αυτή και μόνο θα μπορούσε να σώσει τα πάντα.

Θα μου ήταν πολύ πιο ευχάριστο και σύμφωνο με τις αντιλήψεις μου να του προτείνω σχέδια επιθέσεως. Αποτελεί, όμως, παλαιόθεν δίδαγμα της πείρας ότι, στον πόλεμο, όταν θέλεις να κρατήσεις τα πάντα, τότε τα χάνεις όλα».

[Έριχ φον Μάνστάιν «Απομνημονεύματα» («Χαμένες νίκες»), Τρίτο Μέρος, κεφ. 13, σελ. 417-418 της γαλλικής έκδοσης (εκδ. Perrin, 2015), εντυπώσεις από τη συνάντηση της 6ης Φεβρουαρίου 1943 με τον Αδόλφο Χίτλερ]