.jpg)
“ Στα οικονομικά ονομάζουμε «ηθικό κίνδυνο» (moral hazard), τις καταστάσεις εκείνες στις οποίες ένα οικονομικό υποκείμενο (φυσικό ή νομικό πρόσωπο) αναλαμβάνει υπέρμετρους κινδύνους (ακόμα και παρανομώντας), γιατί δεν έχει το κίνητρο να λάβει υπόψη του στην απόφασή του όλες τις συνέπειες των πράξεών του.
Η έννοια έχει και άλλα τεχνικά χαρακτηριστικά, στην Ελλάδα έχει όμως μια ειδική εφαρμογή εξαιτίας των εκτεταμένων φαινομένων ανομίας που χαρακτηρίζουν τον δημόσιο και ιδιωτικό μας βίο και της συνεπούς και διαχρονικής δικαίωσης όσων έχουν διαχρονικά αναλάβει το ρίσκο της ανομίας.
Τις ημέρες αυτές, τόσο με αφορμή τα νομοθετήματα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ όσο και με την ευκαιρία δικαστικών αποφάσεων όπως αυτής του Συμβουλίου Επικρατείας για τα αυθαίρετα, η βεντάλια των συνεπειών της ειδικής αυτής περίπτωσης «ηθικού κινδύνου» ανοίγεται και πάλι μπροστά μας.
Συνέπεια «ηθικού κινδύνου» Ι: Τι συμβαίνει με όσους έκτισαν νόμιμα (ή προσπαθώντας έστω να τηρήσουν τη νομιμότητα), όταν νομιμοποιούνται ένα ή δύο εκατομμύρια αυθαίρετα;
Απλώς χάνουν ένα μέρος της περιουσίας τους (η αυξημένη προσφορά νομιμοποιημένης αυθαίρετης δόμησης μειώνει τις τιμές των νομίμων ακινήτων και υποβαθμίζει το γύρω τους οικιστικό περιβάλλον), προς όφελος όσων έκτισαν χωρίς να τηρούν το νόμο.
Συνέπεια «ηθικού κινδύνου» ΙΙ: Τι συμβαίνει με όσους πληρώνουν κανονικά τις υποχρεώσεις τους, σε σχέση με αυτούς που με υπομονή και τη βεβαιότητα των ειδικών μελλοντικών ρυθμίσεων προτιμούν να κάνουν «κάτι καλύτερο» τα χρήματά τους;
Πέραν του ατομικού συναισθήματος του κορόιδου βρίσκονται και σε σαφώς χειρότερη οικονομική θέση.
Ο λόγος είναι απλός.
Την ώρα που αυτοί πλήρωναν το κράτος οι άλλοι «δανείζονταν» από το κράτος που δεν πλήρωναν και με τις ρυθμίσεις ο δανεισμός αποδείχθηκε εξαιρετικά συμφέρων.
Συνέπεια «ηθικού κινδύνου» ΙΙΙ: Τι γίνεται με τη φοροδιαφυγή και τη διαφθορά (και οι δύο ασκήθηκαν μαζικά, σε τεράστια έκταση την τελευταία εικοσαετία), εφόσον δοθεί η δυνατότητα νομιμοποίησης χρημάτων με τέτοια προέλευση σε τιμή ευκαιρίας όπως έχει πει ο κ. Βαρουφάκης;
Όσοι δεν ασκήθηκαν στο σπορ ή ασκήθηκαν λιγότερο, δεν έβγαλαν παράνομα χρήματα στο εξωτερικό και έβαλαν την αποταμίευση σε ακίνητα που δεν μπορούν να διατηρήσουν (βλ. ΕΝΦΙΑ), θα πουλήσουν την περιουσία τους στους νομιμοποιημένους διαφθορο-φοροφυγάδες.
Μετά τιμών και οργάνων και το ανάλογο παράσημο!
Θα μου πείτε με την έκταση της κρίσης –μείον 25% του ΑΕΠ, η μεγαλύτερη μείωση ανεπτυγμένης οικονομίας σε καιρό ειρήνης– εκατομμύρια άνθρωποι βρέθηκαν σε απόγνωση για λόγους ανεξάρτητους της θελήσεώς τους ή της λογικής ικανότητάς τους να προβλέπουν τις εξελίξεις.
Μπορούμε να τους αφήσουμε ξεκρέμαστους;
Η απάντηση είναι προφανώς όχι.
Θα έπρεπε όμως να λαμβάνουμε υπόψη μας και την «σιωπηρή πλειοψηφία» που στηρίζει τις κοινωνίες ακολουθώντας το νόμο.
Ώστε ο ηθικός κίνδυνος κατά το δυνατόν να περιορίζεται.
Γιατί δεν συμβαίνει αυτό;
Γιατί το πρόβλημα στην Ελλάδα (πολιτικό προπαντός), είναι ότι η «σιωπηλή πλειοψηφία» των συντηρητικών, νοικοκύρηδων και νομιμοφρόνων είναι «σιωπηρή μειοψηφία».
Η ανομία είναι τόσο εκτεταμένη, που η συνήθης κοινωνική και πολιτική ισορροπία που επιτρέπει την "αυτόματη" διόρθωση αυτών των ανωμαλιών έχει ανατραπεί.
Στη Δύση οι κανόνες που πράγματι εφαρμόζονται σε μια κοινωνία (ας τους πούμε πραγματικούς κανόνες) και οι νομικοί κανόνες (οι νόμοι που ισχύουν) δεν ταυτίζονται μεν αλλά βρίσκονται τουλάχιστον σε μια λογική απόσταση μεταξύ τους, ώστε ο νόμος να λειτουργεί αποτρεπτικά.
Στη δική μας χώρα αντίθετα απέχουν τόσο χαοτικά ώστε στο χάσμα που υπάρχει μεταξύ τους να ενθαρρύνονται και να ανθούν κάθε είδους φαινόμενα οικονομικής, πολιτικής και κοινωνικής ανομίας.
Το πολιτικό σύστημα –σε όλες του σχεδόν τις εκφάνσεις– κρύβει αυτή τη μαζική ανομία με τρόπο αντίστοιχο με τον οποίο τα μικρά (αγαπημένα κατοικίδια) αιλουροειδή καλύπτουν τα αποπατήματά τους.
Ο λόγος είναι απλός.
Η ανομία αυξάνει την ισχύ του.
Γιατί η εκτεταμένη ανομία –στην οποία συμμετέχουν αναγκαστικά ακόμα κι όσοι δεν το επιθυμούν– δεν έχει διέξοδο επίλυσης τη δικαιοσύνη, αλλά την πολιτική διαμεσολάβηση.
Κι αυτό παράγει ψηφαλάκια.
Πως βγαίνουμε από αυτή την παγίδα;
Ο μόνος τρόπος είναι να συνειδητοποιήσει η «σιωπηλή πλειοψηφία» (της ανομίας, στην οποία ελάχιστοι μπορούν να ισχυριστούν ότι έχουν μηδενική συμμετοχή), το συλλογικό μας αδιέξοδο και να αποζητήσει η ίδια μεταρρυθμίσεις εκσυγχρονισμού και αποκατάστασης μια λογικής σχέσης μεταξύ των νομικών κανόνων και αυτών που πράγματι εφαρμόζονται στην πραγματική ζωή.
Πρόκειται για δύσκολο πολιτικό εγχείρημα που ξεκινά από ένα πρώτο αλλά θεμελιώδες βήμα.
Να αποδεχθούμε πρώτα την πραγματικότητα για το τι συμβαίνει στη χώρα.
Να αντισταθούμε στην «κρυφή γοητεία της ανομίας...» και να βγάλουμε το κεφάλι από την άμμο.
Κανένα πρόβλημα δεν λύνεται αν πρώτα δεν αναγνωρίσεις την ύπαρξή του.”
.gif)
.gif)
