.jpg)
“Η συλλογική άγνοια της πραγματικότητας δεν είναι κάτι καινούριο στην ιστορία των λαών, περιλαμβανόμενου ασφαλώς και του ελληνισμού.
Το αντίθετο. Τα παραδείγματα αφθονούν.
Στα καθ΄ ημάς το πιο ακραίο ίσως περιστατικό που ελάχιστοι γνωρίζουν προέρχεται από την πιο οδυνηρή περίοδο της ελληνικής ιστορίας. Συνέβη λίγο πριν το 1453 και το διηγείται ο Μιχαήλ Δούκας, Βυζαντινός ιστορικός της περιόδου της αλώσεως.
Όταν ανέβηκε στον οθωμανικό θρόνο ο Μωάμεθ ο Πορθητής, οι Βυζαντινοί, παρά την οικτρή κατάσταση στην οποία βρίσκονταν -στην ουσία το κράτος τους είχε περιοριστεί στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης και στο Δεσποτάτο του Μυστρά- κρατούσαν στην Κωνσταντινούπολη (μια πρακτική που προερχόταν από τη σοφή διπλωματική βυζαντινή παράδοση), τον μοναδικό πιθανό διεκδικητή του οθωμανικού θρόνου, έναν μακρινό εξάδελφο του Μωάμεθ του Πορθητή, ο οποίος ονομαζόταν Ορχάν και ήταν απευθείας απόγονος του Οθμάν, του ιδρυτή της οθωμανικής δυναστείας.
Αμέσως μετά την άνοδο του νέου Οθωμανού μονάρχη στο θρόνο, οι Βυζαντινοί έστειλαν πρεσβεία για να ανανεώσει τις ειρηνικές σχέσεις που είχαν με τον προηγούμενο σουλτάνο και να ζητήσουν ταυτόχρονα χρήματα για τη διατροφή και τα "έξοδα του Ορχάν". Ο νεαρός Μωάμεθ, ο οποίος επεδίωκε καταρχήν να σταθεροποιήσει την εξουσία του, δέχθηκε τα αιτήματά τους και τους έδωσε τα εισοδήματα των χωριών γύρω από τον Στρυμόνα που έφταναν στο ποσό των 300.000 άσπρων. Λίγο καιρό αργότερα, όπως διηγείται ο Δούκας, «η μωρά των Ρωμαίων συναγωγή», (η «Βουλή» δηλαδή της εποχής), «είχε καταστρώσει... σχέδιο άχρηστο, και είχε αποστείλει πρέσβεις... προς τον τύραννο».
Η πρεσβεία είπε λοιπόν στους Τούρκους ότι οι βυζαντινοί δεν αποδέχονται το ετήσιο ποσό των 300.000 άσπρων και τους έθεσαν το εξής δίλημμα: «Έχουμε δύο αιτήματα και διαλέξτε ένα από αυτά: είτε διπλασιάζετε τη χορηγία, είτε ελευθερώνουμε τον Ορχάν. Δεν είναι δική μας υπόθεση να τρέφουμε τα αποσπόρια του Οθμάν αλλά αντιθέτως θα πρέπει να πληρώνονται από τα δημόσια έσοδα...».
Ο Χαλίλ Πασάς που άκουσε το αίτημα -αν και φίλος των Βυζαντινών (για δύο λόγους λέει ο Δούκας: γιατί είχε πράο χαρακτήρα και γιατί εδωροδοκείτο)- απάντησε ως ακολούθως:
"Ω ανόητοι Ρωμαίοι θέλετε να μας φοβίσετε, δείχνοντάς μας εκείνα τα τετριμμένα σκιάχτρα που επινοείτε; Δεν είμαστε παιδάκια άμαθα και αδύναμα. Άμα θέλετε να κάμετε κάτι να το κάμετε... Αντιληφθείτε όμως πως δεν πρόκειται να πετύχετε σε κανένα σχέδιό σας και πως ακόμη και αυτό που νομίζετε ότι σας ανήκει θα σας το πάρουμε."
Αυτά συνέβησαν το 1452, τις παραμονές της έναρξης της τελευταίας πολιορκίας της Κωνσταντινουπόλεως. Ο Μωάμεθ φρόντισε αμέσως μόλις έμαθε τα συμβάντα να διακοπεί η είσπραξη των εισοδημάτων από τον Στρυμόνα από τους Βυζαντινούς και ο Ορχάν αποκεφαλίστηκε κατά τη διάρκεια της αλώσεως ενώ προσπαθούσε να διαφύγει ντυμένος σαν καλόγερος. Τα γεγονότα αυτά αποτέλεσαν την προτελευταία επίσημη διπλωματική επαφή μεταξύ των δύο πλευρών πριν την έναρξη των επιθετικών κινήσεων των Οθωμανών που κατέληξε στην πολιορκία της Πόλης και την άλωση. Είναι περιττό να λεχθεί ότι το περιστατικό δεν περιλαμβάνεται στα περισσότερα βιβλία της επίσημης «κρατικής» ελληνικής ιστορίας1.”
1 Η περιγραφή των περιστατικών από την έκδοση του κειμένου του Δούκα που έγινε το 1997 (Εκδόσεις Κανάκη - Μιχαήλ Δούκας, Βυζαντινοτουρκική Ιστορία - Μετάφραση Β. Καραλής)
Μην χάσετε για κανένα λόγο ... αξίζουν τον κόπο
