To ερώτημα προέκυψε όταν πριν από δύο εβδομάδες αποφάσισα να νοικιάσω ένα δωμάτιο του σπιτιού μου στην Airbnb, την γνωστή ιστοσελίδα-μεσίτη που μετατρέπει σπίτια και δωμάτια ιδιωτών σε χώρους διαμονής για ταξιδιώτες.
Σύντομα διαπίστωσα με μεγάλη μου έκπληξη ότι μαζί με το δικό μου σπίτι φιγουράρουν και διαμερίσματα αρκετών άλλων φίλων μου! Σκρόλαρα πιο κάτω στα επόμενα αποτελέσματα. Η μισή Ελλάδα πρέπει να ενοικιάζεται στην Airbnb, σκέφτηκα.
Πώς λειτουργεί το Airbnb; Σχετικά απλά. Ένας ιδιοκτήτης ακινήτου φτιάχνει ένα προφίλ, παρουσιάζει τον χώρο του και ορίζει μία τιμή ανά ημέρα διαμονής. Ο ενοικιαστής αγοράζει "πραγματικά τοπικές εμπειρίες διαμονής" σε σπίτια (αντί για ξενοδοχεία) και μάλιστα σε συχνά εξευτελιστικές τιμές, ο ιδιοκτήτης συμπληρώνει εισόδημα από την ενοικίαση χώρων που μέχρι στιγμής "κάθονταν" ενώ η Airbnb βγάζει λεφτά παρακρατώντας ποσοστά και από τους δύο. Πολλά λεφτά.
Αρχίζω το ψάξιμο. Την περασμένη Παρασκευή ξεθάβω σε πρωτότυπη μορφή επικαιροποιημένο non-paper της εταιρίας. Μάλιστα, σκέφτομαι. Μια χαρά τα πάνε εκεί στο Σαν Φρανσίσκο. Μόνο για το 2014, 15 εκατομμύρια χρήστες χρησιμοποίησαν την πλατφόρμα, ενώ την ημέρα με την μεγαλύτερη κίνηση, συνολικά 425.000 χρήστες διέμειναν σε κάποιο από τα 800.000 καταχωρημένα σπίτια της Airbnb σε 190 χώρες.
Με προμήθεια 10-15% επί κάθε συναλλαγής ο Economist κάνει μάλιστα λόγο για μία ιστοσελίδα με 20 εκατομμύρια πελάτες, αξίας 10 δις. Εάν συνεχίσει με τους ίδιους ρυθμούς ανάπτυξης, το 2016 η Airbnb θα αντιπροσωπεύει το 10-15% της παγκόσμιας αγοράς βραχυπρόθεσμων ενοικιάσεων.
Εντυπωσιακό; Σίγουρα. Όμως η φιλοσοφία της εταιρίας δεν είναι εντελώς καινούρια. Εντάσσεται στο επιχειρηματικό μοντέλο της "συνεργατικής κατανάλωσης" (sharing economy στα Αγγλικά), σύμφωνα με την οποία η αξία της πρόσβασης σε αγαθά και υπηρεσίες υπερτερεί της κλασικής καπιταλιστικής αξίας της ιδιοκτησίας των αγαθών αυτών.
Αυτό το μοντέλο περιγράφτηκε ίσως για πρώτη φορά από την Lisa Gansky στο βιβλίο της "The Mesh: Why the Future of Business is Sharing". Άλλου τέτοιου είδους εταιρίες συνεργατικής οικονομίας είναι μεταξύ άλλων το spotify και το itunes για την κοινή χρήση μουσικής, το zipcar για την κοινή χρήση αυτοκίνητου, το Lyft και το Uber για την κοινή χρήση ταξί, το velib για την κοινή χρήση ποδηλάτων. Σε όλα αυτά τα επιχειρηματικά μοντέλα, σημασία δεν έχει η αγορά μίας υπηρεσίας αλλά η από κοινού, φθηνή πρόσβαση σε αυτήν.
11.500 "ΑΦΟΡΟΛΟΓΗΤΑ" ΣΠΙΤΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Μιλώντας στην περιφερειακή διευθύντρια επικοινωνίας της Airbnb Κatya Kukureko, μαθαίνω ότι στην Ελλάδα η ιστοσελίδα φιλοξενεί 11.500 "ενεργά" σπίτια και δωμάτια, αύξηση της τάξης του +70% σε σχέση με πέρυσι. Ενδιαφέρον, σκέφτομαι. Για μια ακόμα φορά ο καταχρεωμένος Έλληνας μεγαλούργησε. Με παραδοσιακά ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά ιδιοκατοίκησης, κατάφερε να παρακάμψει τον βραχνά της γραφειο-φορολογίας. Αφορολόγητα, μέσα από το διαδίκτυο.
Δηλαδή για τι ποσά μιλάμε; Επειδή θα με ρωτήσετε, ο τζίρος από τα δεκάδες χιλιάδες ακίνητα - στην Ελλάδα- που σήμερα φιγουράρουν στην πλατφόρμα παραμένουν άγνωστα, καθώς η κα Kukureko αρνήθηκε να μοιραστεί μαζί μου τα σχετικά στοιχεία των Ελλήνων χρηστών. Ίσως και να έκανε καλά. Πάντως με μία απλή υπόθεση, με μία μέση ελάχιστη τιμή στα 30 ευρώ την ημέρα και με φουλ πληρότητα οι Έλληνες αιρ-μπι-εν-μπήδες βγάζουν 342.000 ευρώ μαύρα κάθε μέρα, δηλαδή περίπου 10,3 εκατ. ευρώ τον μήνα. Τα πραγματικά νούμερα προφανώς διαφέρουν (πχ. η πληρότητα δεν είναι πάντα στο 100%) πλην όμως αποδίδουν την δυναμική της κατάστασης.
Αντίστοιχη στάση κράτησε και ο υπεύθυνος δημόσιας πολιτικής για την Ευρώπη της εταιρίας Patrick Robinson, με τον οποίο και ήρθα σε επαφή. Με το που έλαβε τις ερωτήσεις μου για να προετοιμαστεί, ακύρωσε (σ.σ. γενικά δεν με πειράζει να μου ακυρώνεις συνέντευξη, με πειράζει να μου το λες τελευταία στιγμή και με δικαιολογία..."αέρα").
Κρίμα, σκέφτηκα. Δεν θα μπορέσω ποτέ να ρωτήσω τον κ. Robinson για το πρόστιμο 30.000 ευρώ που πρόσφατα επέβαλε η πόλη της Βαρκελώνης στην εταιρία, ούτε για τις νομικές διαμάχες στην Νέα Υόρκη και το Σαν Φρανσίσκο όπου τα πράγματα έχουν ξεφύγει εκτός ελέγχου - πολλοί ιδιοκτήτες αρχίζουν να παρακολουθούν με κάμερες τους ενοικιαστές που υπε-νοικιάζουν διαμερίσματα χωρίς την άδειά τους!
Ξεκίνησα με διάθεση για μία ενδιαφέρουσα full scope συνέντευξη με ωραίες ερωτησούλες, κατέληξα σε μία γραπτή δήλωση - ξεροκόματο. Όπως και να'χει, σας την παραθέτω αυτούσια:
Μάλιστα. Το επιχειρηματικό μοντέλο της Airbnb είναι καταπληκτικό και έχουν και απίστευτο customer service (έχω μείνει Παρίσι πριν 4 μέρες με Airbnb και έμεινα έκπληκτος). Πραγματικά βοηθά τόσο τους ενοικιαστές όσο και τους ιδιοκτήτες - μέλη της να βρουν φθηνά σπίτια και δωμάτια. Χωρίς όμως ρυθμιστικό πλαίσιο (στην Ελλάδα όπως και σε πολλές άλλες χώρες) δημιουργείται αθέμιτος ανταγωνισμός για τους μικροξενοδόχους της εκάστοτε πόλης, που κλείνουν το ένα μετά το άλλο. Ιδίως σε χώρες που πλήττονται από την οικονομική κρίση όπως η Ελλάδα.
Την άποψη των Ελλήνων ξενοδόχων μου μετέφερε στην αρχή ο Πρόεδρος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων (ΠΟΞ) Γιάννης Ρέτσος και στην συνέχεια ο Προέδρος του Σύνδεσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ) Ανδρέας Ανδρεάδης.
Ακούστε τι μας είπε τηλεφωνικά ο κ. Ρέτσος.
Την ίδια άποψη μου μετέφερε μέσω skype και ο κ. Ανδρεάδης, δηλαδή ότι στην χώρα μας πρέπει να εφαρμοστούν ίσοι όροι και ένα κοινό πλαίσιο ισοδύναμης φορολογικής μεταχείρισης.
Μέχρι εδώ καλά. Τι έμαθα όμως και λίγο με ταρακούνησε; Εξαιτίας της έλλειψης νομοθετικού στην Ελλάδα, οι χρήστες του Airbnb μετατρέπονται αυτοδίκαια σε...παραβάτες. Κινδυνεύουν δε με πρόστιμα χιλιάδων ευρώ. Ανησυχητικό; Λίγο.
Μίλησα όμως με δεκάδες χρήστες Airbnb και η εντύπωση που αποκόμισα είναι ότι τα πρόστιμα μάλλον δεν μας πτοούν ιδιαίτερα. Γιατί στην ηλιόλουστη Ελλάδα, όσο αισθητοί είναι οι κρατικοί φόροι άλλο τόσο απών είναι και ο κρατικός έλεγχος. Χωρίς νομοθετικό πλαίσιο, με αφορμή το κέρδος και με καταλύτη την οικονομική κρίση κλείνουμε τα μάτια. Αλήθεια, το Υπουργείο Τουρισμού μήπως θα έπρεπε να ετοιμάσει μία μικρή νομοθετική ρύθμιση για όλα αυτά;
Κλείνω γιατί κούρασα. Στο έργο του "Proverbs of Hell", ο ποιητής William Blake υποστηρίζει ότι ο μόνος τρόπος να ανακαλύψει κανείς το μέτρο είναι να αγγίξει την υπερβολή. Έτσι και εμείς. Ως Έλληνες αγαπάμε ψυχαναγκαστικά τις υπερβολές, σχεδόν ως φροϊδική διαδικασία εξιλέωσης του υπερεγώ μας.
Όταν κάνουμε κάτι, το κάνουμε "πολύ" και το κάνουμε "παρέα", λέξη που ούτε να αποδοθεί δεν μπορεί σε άλλες γλώσσες. Έτσι και με το Airbnb. Πέσαμε με τα μούτρα.
Μέχρι να λειτουργήσει η ελληνική κοινωνία σε συνθήκες ευνομίας και ισοπολιτείας θα συνεχίσουμε να παρανομούμε με ή άνευ σφραγίδας του κράτους. Μεταξύ των "κατ'ανάγκη" παρανόμων θα συνεχίσουν να φιλοξενούνται και οι κατ'εξακολούθηση τζαμπόμαγκες. Γιατί; Γιατί στην Ελλάδα ο μάγκας έχει πάντα δίκιο. Και αυτό το ξέρει μέχρι και η Airbnb.
